Onderwijs

Haakpatroon Seef

Seef met de sjees is een leesboek voor 7 jaar en ouder over een jongen die niet kan lopen. Een sprookjesachtig en stoer verhaal over een jongen die een beetje anders is.

Seef woont in een bos. Hij vliegt tussen de bomen. Hij is vrij als een vogel. Dan gaat het stormen. Seef smakt tegen de takken. Zijn vleugels breken af. Zand waait in zijn ogen. Seef valt en valt…
Seef ligt op het strand. Daar wordt hij gevonden door strandjutter en kunstenaar Yasim. Deze man zorgt voor hem en maakt zelfs een sjees. Dat is een superrolstoel, waarmee Seef weer kan vliegen. Seef is nu een jongen met een ‘beperking’.
Zo begint zijn nieuwe leven, waarin Seef zijn vleugels en zijn oude wereld kwijt is. Maar nu heeft hij een nieuw huis. Wil hij ooit terug naar het bos of zal hij bij Yasim blijven?

Wil je Seef haken? Hier kun je gratis het haakpatroon downloaden.

Veel plezier ermee en vergeet niet om mij een foto te mailen of te taggen in jouw social media post!
Ik ben heel benieuwd naar jouw resultaat.

Seef met de sjees
Vanaf 7 jaar
ISBN 9789025885229
15 x 22 cm
€ 14,99, 120 bladzijden
Luisterboek in de bibliotheek

Jona

Naast Seef heb ik ook Jona gehaakt. Zij is een vrolijk en stoer meisje met rode appelwangen. Van Jona heb ik geen patroon gemaakt. Ik ga haar wel meenemen naar scholen!

Boeken bestellen

Loading

Schoolbezoek voorbereiden

Ik kom regelmatig op scholen om in klassen over mijn boeken te vertellen en doe dat met heel veel plezier! Een bezoek aanvragen kan via De schrijverscentrale. Je kunt mij ook eerst rechtstreeks mailen om te informeren of ik op een bepaalde dag beschikbaar ben.

In dit artikel vertel ik hoe je een bezoek goed kunt voorbereiden. Als een klas zich heeft voorbereid, verloopt het bezoek meestal prettiger en is het effect groter.

Voorbereiden

  • Bekijk met de leerlingen het introductiefilmpje hieronder. Het het staat ook op de pagina Biografie (speciaal voor kinderen). Het duurt maar 5 minuten en leerlingen weten dan al een beetje wie er in de klas komt.
  • Haal boeken van mij in de klas.
    Tip! Koop voor de klas een boek dat ik tijdens mijn bezoek kan signeren.

  • Er staan veel digibordlessen van mij online, bijvoorbeeld de poëzieles bij mijn bekroonde boek Alle wensen van de wereld. Het is heel fijn als je al een van mijn digibordlessen geeft, maar het hoeft natuurlijk niet.
  • Voor de middenbouw: bekijk samen de site www.blitzboeken.nl.
  • Voor de bovenbouw: bekijk samen de site www.robotoorlog.nl. Daarop staat een leuke survival die jullie kunnen doen.
  • Vraag kinderen om hun boeken van mij mee naar school te nemen (die kan ik signeren).

Praktisch

  • Als het lukt sluit ik in het lokaal graag mijn iPad aan op het digibord. Ik neem zelf kabels mee.
  • Kom ik in een aula, dan vind ik het handig als daar ook een digibord of scherm aanwezig is.
  • Ik ben een gast (geen vervangende leerkracht), dus het is fijn als de leerkracht in de klas blijft. Ik maak regelmatig mee dat de leerkracht een kwartiertje weggaat als ze hij/zij ziet dat ik het wel red. Meestal ga ik bij terugkomst voor de leerkracht herhalen wat ik gedaan heb. Ik kom namelijk ook voor de leerkracht.
  • De leerkracht kan meeluisteren en bij een opdracht eventueel meehelpen en genieten van wat de leerlingen maken. Ook kan de leerkracht de tijd gebruiken om de leerlingen te observeren. Als de leerkracht ondertussen schriften gaat nakijken, op de mobiel bezig is of de klas opruimt, geeft dit de leerlingen het idee dat de gastles niet zo interessant of belangrijk is. De sfeer in de klas verandert daardoor enorm. Ik kan dan nog zo benadrukken hoe belangrijk lezen is: zonder betrokken leerkracht komt mijn boodschap minder over. Daarnaast daalt mijn motivatie, omdat ik vermoed dat er na de les niets meer over de gastles gesproken zal worden.

Hoe ziet mijn les eruit?

De opbouw van een les is meestal:

  • Ik vertel iets over mezelf en over schrijver zijn.
  • Ik vertel over mijn boeken.
  • Kinderen mogen vragen stellen.*
  • Korte workshop (kinderen tekenen bij een fantasieverhaal, we maken een klassikaal verhaal, of ze maken een gedicht).
  • Kinderen kunnen boeken (van mij) van thuis meenemen om te laten signeren.
  • We kunnen samen op de foto. Als kinderen niet op de foto mogen, laat ik ze vaak een boek voor hun gezicht houden.

Hoe lang de onderdelen duren hangt af van de klas, de concentratie, de belangstelling, etc. Elke les verloopt anders.
Kinderen die thuis zijn, kunnen wat mij betreft online meedoen.
Als ouders online of fysiek de les willen bijwonen, is dat prima.

* Een goede vraag bedenken is moeilijk. Vaak komen kinderen met dezelfde vragen (hoe oud ben je, heb je huisdieren), omdat ze niet goed weten wat te vragen. Ik vind ik het vooraf bedenken van vragen daarom niet zo interessant. Ik maak vaak mee dat alle kinderen een vraag hebben opgeschreven en daar opgewonden mee zitten te frummelen. In zo’n geval laat ik eerst alle vragen stellen. Dan kunnen ze daarna weer luisteren. Soms zijn kinderen zo opgewonden over de vragen die ze bedacht hebben, dat ze niet naar elkaar kunnen luisteren en allemaal hetzelfde vragen. Ik heb ook meegemaakt dat alle vragen in een doos gedaan werden en dat ik daaruit mocht trekken. Dat veroorzaakte ook veel opwinding en niemand luisterde naar mijn antwoord.
NB. Het is prima als er geen vragen van tevoren bedacht zijn. De les is interactief en vragen komen vanzelf tijdens de les.

Na afloop

  • Zorg dat er boeken van mij een tijdje in de klas blijven, zodat leerlingen die enthousiast geworden zijn ze kunnen gaan lezen.
  • Stimuleer de kinderen om naar de bibliotheek te gaan.
  • Schrijf een stukje over het bezoek voor de ouders. Ik sta altijd toe dat er foto’s gemaakt worden om te delen met de ouders.

Extra tips

  • Laat de kinderen als voorbereiding zelf een verhaal, gedicht of tekening maken. Ik vind het erg leuk om een paar van deze werkstukken te bekijken en er iets over te zeggen. Kinderen vinden dat ook leuk. Een compliment krijgen van een echte schrijver/illustrator is nog leuker dan diens boek lezen!
    NB. Wacht niet tot het eind van het bezoek met vertellen over deze werkstukken; dan heb ik weinig tijd om erop te reageren en dat is juist zo leuk.
  • Maak een mooi boek met boekbesprekingen van mijn boeken of met eigen werkstukken.

 

Bewaren

Loading

Het geheim van het verdwenen huis

Voor Uitgeverij leopold mocht ik een deel schrijven in de serie Het geheim van …
Deze serie bestaat al 20 jaar en er zijn meer dan 60 boeken in verschenen.

Mijn boek is oktober 2023 verschenen.
Het is geschikt voor 8 jaar en ouder.

Bestellen.

Het geheim van het verdwenen huis
Vanaf 8 jaar
Illustratie cover Saskia Halfmouw
Illustraties binnenwerk ivan & ilia
ISBN 9789025885670
96 bladzijden, €13,99

Livia en haar zus Mia mogen gratis met hun ouders naar een vakantiehuis, diep verborgen in de bossen. Als ze aankomen lijkt de lucht om het huis te trillen. De kamers zijn vreemd leeg, maar er hangen wel overal lussen om je aan vast te houden. En als Mia op een knopje drukt, stijgen ze ineens op!

Dit is het begin van een spannend avontuur waarin onze relatie met de natuur en met andere wezens een belangrijke rol speelt. Hoe zorgen we goed voor de aarde en elkaar? Kunnen we dieren een stem geven? In sommigen gemeenten krijgt de natuur een voogd die voor hen spreek in de gemeenteraad. Stel dat alle wezens samen beslissingen kunnen nemen die van belang zijn voor de planeet. Dat er is niet één diersoort is die de macht heeft. Wat betekent dat? De aarde is immers ook van de olifanten en de ijsberen. Zij hebben ook geen planeet B. Stel dat we kunstmatige intelligentie kunnen gebruiken om verschillende wezens met elkaar te laten communiceren en er zo een echte democratie ontstaat met alle wezens. Op de planeet Versie is dat het geval.

Hoe kwam ik het op het idee?

Nou, eerlijk gezegd was het niet helemaal alleen mijn idee. Voor deze serie mogen kinderen ideeën insturen. Ik koos uit al die leuke voorstellen het idee van Annelot Olijerhoek. Zij schreef over een gezin dat op vakantie ging in een huisje, maar en dat huisje verdween.

Hoe kan een huis zomaar in het niets oplossen? Annelot wist het eigenlijk niet. ChatGPT kwam met allemaal onbruikbare ideeën, dus ik moest zelf aan de slag. Balen!

Nee, verhalen bedenken is mijn werk. Ik vond het heel leuk dat Annelot en ik allebei niet wisten hoe het verhaal verder moest. Want als je dat niet weet, dan moet je je fantasie gebruiken. Het resultaat daarvan is ook voor jezelf een verrassing!

Omdat Annelot op voltige zit, kreeg dit een plekje in het verhaal. We rijden dus allebei paard. Ik heb weleens een hand daarmee gebroken. De hoofdpersoon Livia heeft met voltige een gebroken arm opgelopen. De gratis vakantie in een proefhuisje is daarom een fijne afleiding. Maar de vakantie is niet zo ontspannen als ze hopen …

Digibordles Bij mij thuis

In de digibordles Bij mij thuis voor de Kinderboekenweek 2023 staat een leuke opdracht bij Het geheim van het verdwenen huis.
Je kunt de digibordles (pdf) hier gratis downloaden.

Boeken bestellen

Loading

Boek een videoles! Inspirerende lees- of schrijfles op afstand.

Wil je een inspirerende lees- en schrijfles in de klas?
Dat kan met een videoles op maat.

In elke les zit een leuke schrijf- of tekenopdracht.
Nadat je de les gedaan hebt, kun je de resultaten naar mij mailen. Ook mogen de kinderen vragen stellen.
Je ontvang daarna een tweede video.

De voordelen:

  • Afstand is geen probleem
  • Meer kans op ruimte in de agenda van de auteur
  • Je kunt de les geven wanneer het jou uitkomt
  • Meer tijd, en wellicht meer impact, dan een uurtje in de klas

Videolessen

Wil je een inspirerende lees- en schrijfles in de klas?
Dat kan met een videoles op maat.

In elke les zit een leuke schrijf- of tekenopdracht. Nadat je de les gedaan hebt, kun je de resultaten naar mij mailen. Ook mogen de kinderen vragen stellen.
Je ontvang daarna een tweede video.

Er zijn 4 programma’s om uit te kiezen:
1. Alle wensen van de wereld (poëzie)
2. Het geheim van de groene straat (stripverhaal tekenen)
3. Blitz! (Hoe wordt een boek gemaakt)
4. Robotoorlog (Bedenk een dierenrobot)
Een programma op maat is ook mogelijk.

De voordelen:

  • Afstand is geen probleem
  • Meer kans op ruimte in de agenda van de auteur
  • Je kunt de les geven wanneer het jou uitkomt
  • Meer tijd, en wellicht meer impact, dan een uurtje in de klas

Download de folder (pdf).

Voor welke groepen?

De lessen zijn geschikt voor groep 3 t/m 8. Hier zie je enkele foto’s van de inzendingen.
Ik geniet er altijd enorm van om werkstukken van kinderen te bekijken.

Loading

10 verwondervragen

Je wilt leerlingen meer laten lezen en aan leesbevordering doen. Praten over boeken kan kinderen enthousiast maken om een boek te gaan lezen. En de leerling die het boek gelezen heeft kan oefenen om een mening te formuleren en het verhaal samen te vatten.
Maar praten over boeken is best lastig. Misschien grijpen leerkrachten daarom vaak naar andere werkvormen, zoals het maken van een boekendoos of het houden van een boekbespreking.
Dat kost wel veel tijd. En niet alle leerlingen zullen door zo’n opdracht meer plezier in lezen krijgen.

Wat zijn de mogelijkheden als je in de klas over boeken wilt praten?

Leespraat

Een bekende werkvorm is Leespraat. De leesomgeving. Vertel eens van Aidan Chambers. Hij heeft een methode ontwikkeld om diep inhoudelijk over boeken te praten.
Zijn werkvorm vraagt echter nogal wat concentratie, tijd en geduld van zowel de leerkracht als de leerlingen.
Ik heb het een keer geprobeerd en toen geconcludeerd dat het voor moeilijke en onrustige groepen niet werkt.

Werkblad

Een vaak gebruikte manier om leerlingen op een boek te laten reflecteren is ze een werkblad laten invullen. Dat kan ook in de vorm van een ‘vaantje’ dat je kunt ophangen, zodat je een slinger van boekbesprekingen krijgt. Slingerlezen, wordt dit genoemd.

Kinderen kunnen op zo’n werkblad invullen of ze een boek goed, slecht, saai, spannend, grappig of ‘nog wat anders’ vinden.

Het nadeel is dat kinderen om een oordeel wordt gevraagd.
En dat levert niet meteen een leuk gesprek op.

‘Hoe vond je het?’
‘Leuk.’
‘Waarom?’
‘Gewoon.’
‘Wat vond je leuk?’
‘Alles.’
‘Was het ook grappig?’
‘Ja.’

Soms staan er ook andere vragen op een werkblad. ‘Wie is de hoofdpersoon?’ of ‘Wat is het vertelperspectief?’. Dan wordt het een soort toets en ook dat bevordert geen leesplezier.

Verwondervragen

Ik wil je laten kennismaken met een paar open vragen, die bedoeld zijn om:

  • over het verhaal te praten
  • beter te luisteren
  • beter te lezen
  • meer plezier te beleven aan verhalen
  • je te verwonderen
  • je eigen fantasie te stimuleren
  • je nieuwsgierig te maken naar nieuwe verhalen.

Ik noem dit verwondervragen. Ik heb er een bestand van gemaakt dat je hier kunt downloaden.

Hoe werkt het?

Na het voorlezen van een verhaal of hoofdstuk, kies je een vraag uit. Vervolgens ontstaat er een korte discussie van 2 tot 5 minuten. Levert een vraag niets op, dan kies je een andere.

Zijn er veel kinderen die nog willen doorpraten? Laat ze dat in kleinere groepjes doen. Of geef een schrijf- of tekenopdracht n.a.v. de vraag die je gesteld hebt.

Voorbeeld: Vinden ze een verhaal over een vierkante zon raar? Misschien kunnen ze zelf een verhaal schrijven over iets dat vierkant is en dat niet hoort te zijn. Een vierkante fiets? Een vierkant hoofd?

Een verwondervraag vraagt kinderen niet om een oordeel te geven, maar om mee te gaan in de fantasie van de schrijver.

Loading

Gouden Zwaluw voor Het geheim van de groene straat

Voor de Kinderboekenweek 2022 maakt ik een digibordles over Natuur in de stad. Bij het thema Gig-ga-groen zouden natuurlijk veel boeken verschijnen over bos, duinen, wilde dieren en de jungle, dacht ik. Veel kinderen komen echter amper hun wijk uit. Ik wilde daarom de nadruk leggen op natuur vlak bij huis.

Het boek en de digibordles werden opgemerkt door de Vereniging Nederlands Cultuurlandschap (VNC). In mei kreeg ik een brief dat ik de Gouden Zwaluw 2023 gewonnen had!

Gouden Zwaluw

Op zaterdag 24 juni 2023 reikte de Vereniging Nederlands Cultuurlandschap (VNC) de Gouden Zwaluw 2023 uit: een prijs voor personen of organisaties die iets bijzonders hebben betekend voor natuur in het stedelijk gebied. Wij ontvingen deze prijs voor Het geheim van de groene straat en de bijbehorende digibordles. Op de foto zie je mij samen met illustratrice Hélène Jorna (foto © Vereniging Nederlands Cultuurlandschap).

De jury schreef: ‘Het geheim van de groene straat is een prachtig boekje met een even zo mooie boodschap. Met het bijbehorende lespakket trekt schrijver Rian Visser door het land om kinderen te leren over het belang van groen in hun directe omgeving. Het geheim van de groene straat wint de Gouden Zwaluw 2023 als een in alles enthousiasmerend boek waarmee kinderen spelenderwijs worden aangespoord zich in te zetten voor groen in hun eigen omgeving.’

Digibordles en toneelstuk

Bij Het geheim van de groene straat heb ik een digibordles gemaakt met knutseltips, creatieve schrijfopdrachten, kleurplaten en ideeën om je eigen straat of schoolplein groener te maken. De vereniging viel voor de pagina’s over groener maken van de eigen tuin, meer groen op het schoolplein en kinderen bewust maken van de natuur in hun eigen omgeving.

De les kun je hier downloaden (pdf).

Het toneelstuk, de handleiding met werkbladen en het fantasieverhaal kun je downloaden via de pagina Downloaden extra materiaal.

Gedicht Meer groen

Bij het leesboekje Het geheim van de groene straat schreef ik het gedicht Meer groen. Je kunt het gedicht vinden in de digibordles. In deze video lees ik het voor.

Inspiratiesessie voor leerkrachten

Ik geef ook regelmatig les aan leerkrachten en leesconsulenten. Dat vind ik altijd heerlijk om te doen. Ik kreeg deze leuke foto’s!

Vertalingen

Het geheim van de groene straat is ook in het Vietnamees verschenen.

Boeken bestellen

Loading

Nieuw fantasieverhaal: Het bijzondere bed – Kinderboekenweek 2023

Bij het thema van de Kinderboekenweek 2023 Bij mij thuis schreef ik een nieuw fantasieverhaal.
Een fantasieverhaal is een verhaal dat door de leerkracht wordt voorgelezen. Kinderen tekenen terwijl je voorleest. Je last regelmatig pauzes in, maar door de vaart in het verhaal dwing je kinderen snel keuzes te maken en nieuwe dingen te onderzoeken.

Deze werkvorm stimuleert kinderen om hun fantasie te gebruiken. Het gaat niet om de mooie tekening, niet om het eindresultaat. Het tekenen is bevrijdend. Al tekenend bedenken ze een eigen verhaal.

Na afloop zou je bij de tekening een tekst kunnen schrijven. En natuurlijk kunnen de kinderen over de tekening praten. Hoe gaat het bij hen thuis? Wat zijn hun dromen?

Mijn fantasieverhalen kun je gratis downloaden als je je aanmeldt voor mijn Tips leesbevordering. Je krijgt dan het wachtwoord van de pagina Downloaden extra materiaal.

Kinderboekenweek 2023: Bij mij thuis

De thuissituatie van kinderen is heel verschillend en kan een gevoelig onderwerp zijn. Ik heb een verhaal bedacht dat veilig is, en dat al in een paar groepen door hun eigen leerkracht is getest. daarvan zie je hier een paar foto’s.

Het verhaal draait om een bed. Dat heeft elk kind. Het begint simpel. Wat eet je graag? Kinderen kunnen zelf kiezen welke familieleden ze laten meespelen in het verhaal. Beetje bij beetje speelt de fantasie een grotere rol in het verhaal.

Leerkracht: ‘Het was erg leuk. De kinderen waren zeer betrokken en er is al een mooie stapelstapelbedden gemaakt. Leuke les om begrijpend luisteren te combineren met tekenen.’

Leerkracht: ‘Ik werk uitsluitend met Anderstalige Nieuwkomers waaronder veel kinderen uit Oekraïne , Syrië  en Afghanistan. Het eerste deel van de  opdracht was voor hen heel duidelijk. Het sluit heel nauw aan bij hun belevingswereld. De kinderen vertelden voluit, ongedwongen over thuis, gezin, vrienden, relaties. Een titel bedenken voor hun verhaal was niet eenvoudig. Een droom fantaseren was voor hen moeilijk.’

Werkblad

De kinderen tekenen op een liggend formaat papier waarop al een bed getekend is. Alle tekeningen boven elkaar vormen een groot stapelbed. De kinderen hebben allemaal hun thuis, en met deze opdracht brengt ze een beetje daarvan mee naar school. Het resultaat is een tekening om over te praten.

Poëzie

Lees vooraf het gedicht Flat voor uit de bundel Alle wensen van de wereld.
Hoe goed kennen de mensen in een flat elkaar? Hoe goed kennen de kinderen in de klas elkaar?
Zeker aan het begin van het schooljaar is dit een mooi thema.

Preview

Hieronder kun je een klein stukje lezen van het fantasieverhaal. De hele tekst komt begin september online.

Intro
Dit verhaal gaat over een bijzonder bed. De juf of meester leest voor en jij gaat tekenen. Je weet nog niet wat er allemaal gaat gebeuren. Daar kom je straks, al tekenend, vanzelf achter.
Het gaat er niet om dat je een mooie tekening maakt. Dat kan niet, want je weet nog niet wat je er allemaal gaat gebeuren. Het is de bedoeling dat je al tekenend dingen bedenkt. Het wordt dus een soort denktekening. Je mag lekker snel en slordig tekenen. Dat heet schetsen.
Je mag ook schrijven in de tekening. Zo kun je dingen nog beter uitleggen.
Gebruik liever geen gum. Het verhaal gaat snel, dus je hebt geen tijd om dingen opnieuw te tekenen. Eventueel kun je na deze opdracht een nieuwe tekening maken die wel netjes wordt. Want dan weet je precies wat je wilt tekenen.
Als iets mislukt, is dat niet erg. Je maakt een ontdektekening. Iets nieuws ontdekken, lukt nooit zonder fouten te maken. Deze opdracht is een soort avontuur.

Het bijzondere bed
Het eerste stukje van dit verhaal hoef je alleen te luisteren. Dus laat je potlood nog maar even liggen en luister.

Je hebt urenlang gelopen. Je voeten doen zeer, je maag rammelt van de honger en je keel is droog. Je snakt naar eten en drinken. Je hebt veel te weinig geslapen. Je bent verschrikkelijk moe. Gelukkig zie je een deur. Je gaat naar binnen en komt in een kamer.
In het midden van de kamer staat een bed. Links van het bed staat een tafel met eten. Eten! Je rent erheen. Het eten dat je ziet, is precies wat jij het allerlekkerst vindt. Iets wat je thuis vaak eet. Je gaat aan zitten en begint te eten. Er is ook drinken. Eindelijk kun je jouw maag vullen.

Teken aan de linkerkant van het blaadje iets wat jij lekker vindt om te eten. Wat eet jouw familie als het feest is? Is er een speciaal gerecht dat bij jouw familie hoort?
Ligt het eten op tafel? Dan mag je er ook een tafel bij tekenen. Of misschien ligt het eten op een bord, dat je op schoot kunt nemen. Dan kun je een mooi bord tekenen. Of op een kleed op de grond? Dan mag je een kleed erbij tekenen. Je mag ook alleen het eten tekenen. Schrijf erbij wat het is. En er is ook iets te drinken. Wat drink je graag? Of wat krijg je thuis vaak te drinken? Dat mag je er ook bij tekenen. Schrijf erbij wat het is.

Digibordles Illustraties in kinderboeken

De fantasieverhalen horen bij deze digibordles. Je kunt de digibordles hier gratis downloaden.

Digibordles Bij mij thuis

In de digibordles Bij mij thuis voor de Kinderboekenweek 2023 besteed ik aandacht aan deze werkvorm.
Je kunt de digibordles (pdf) hier gratis downloaden.

De thuissituatie van kinderen is verschillend en er kunnen moeilijke en pijnlijke thema’s aan bod komen. Boeken kunnen helpen om dit bespreekbaar te maken en kinderen kunnen er herkenning in vinden. Ik ga me vooral richten op anders zijn, gescheiden ouders, jouw huis en samengesteld gezin.

 

 

Loading

Mag een schrijver alles schrijven?

Zaterdag 11 februari 2023 verscheen in diverse landelijke kranten een steunbetuiging voor de kinderboekenschrijver en dichter Pim Lammers. Hij was door de CPNB gevraagd om het gedicht voor de Kinderboekenweek 2023 te schrijven, maar trok zich terug nadat hij werd bedreigd. In 2015 had hij voor volwassenen een verhaal geschreven, waarin een jongen seksueel benaderd wordt door zijn voetbaltrainer.

Natuurlijk ondertekende ik de steunbetuiging.

Ik schreef op Facebook en Instagram:
‘Ik hoop dat mensen gaan begrijpen wat fictie is. Je hoeft het niet met de daden en gedachten van een hoofdpersoon eens te zijn. De hoofdpersoon is niet de schrijver zelf.
Een verhaal is een verhaal. Het kan iets losmaken. Er kan over gediscussieerd worden.
De schrijver bedreigen en besmeuren mag niet.
Het schrijven van een verhaal of gedicht is iets anders dan het schrijven van een dreigtweet. Dat laatste mag niet. Het schrijven van een verhaal over iemand die een dreigtweet verstuurt mag dan weer wel.
Het gaat er in literatuur om dat je in het hoofd van een ander leert kijken. Niet dat je tegen het hoofd van de schrijver wilt slaan.’

Ophef

Hoe het begon. Een anonieme schrijver gaat op een obscure website los over Pim Lammers, een paar invloedrijke idioten twitteren erover en er is een hetze. Pim wilde zelf dat er niet te veel ophef gemaakt zou worden, omdat dat alleen maar meer schade zou aanrichten. Daarom hielden wij als collega-schrijvers in eerste instantie onze mond. Elke aandacht was voer voor de haaien. Helaas was die aandacht er vanuit de media meteen volop: twee dagen achter elkaar op het NOS-journaal, artikelen, opiniestukken, talkshows. Toen was het hek van de dam.

Twitterstorm na Twitterstorm

Ik heb zelf in juli 2014 een Twitterstorm over mij heen gekregen. De slachtoffers van de MH17-ramp kwamen aan op vliegbasis Eindhoven en als eerbetoon zou op Twitter twee minuten lang niemand iets twitteren. Ik was in Amerika op vakantie en kocht in de ochtend een pakje melk in een campingwinkel. Daar had ik even wifi (mobiel internet had ik niet in Amerika). In de shop lag een boek met de titel How to Die in the Outdoors. Een grappige titel voor een handboek over een gebied met o.a. beren, dus ik maakte een foto en zette die op Twitter. Die tweet verscheen vanwege het tijdsverschil precies in de twee minuten twitterstilte. Nederland was in rouw, op Twitter keek men – met ongeduldige vingers – naar het scherm of iedereen de stilte wel respecteerde en toen verscheen mijn tweet. Ik zal er nog wel LOL of Haha bij geschreven hebben en had minstens 10.000 volgers. Nietsvermoedend at ik mijn rice crispies met melk en brak de tent af. Toen we de camping afreden had ik kort nog even bereik. Ik zag een storm aan reacties en DM’s, want iedereen mocht weer los. Mijn man had geen zin om te stoppen, dus de rest van de dag was ik offline. Mensen scholden me verrot en bedreigden me, anderen namen het voor me op. Zij wisten dat ik op vakantie was en er w.s. helemaal geen relatie was tussen mijn tweet en de MH17-ramp. Anderen vonden dat ik het had kunnen weten, want ik had toch bereik gehad?
Het protest doofde na een paar dagen, want zo gaat dat ook op Twitter: er komt altijd weer nieuwe ophef over iets anders.

In januari dit jaar stopte ik met Twitter en stapte over naar Mastodon. De NOS schreef erover. Ik kreeg via email deze anonieme reactie:

Ach ja. Twitter.

Meer aan de hand

Toch is goed om deze ophef wel serieus te nemen. Het gaat niet over een misverstand of over een misstap van een individu. Het gaat om de acceptatie van seksuele voorkeur en gender. Over jezelf mogen zijn. Over discriminatie, angst en onderdrukking van minderheden.

Ik bezoek als schrijver veel scholen en ben nooit bang om een klas in te stappen. Bij Islamistische scholen let ik erop dat mijn armen bedekt zijn. Bij christelijke scholen ben ik voorzichtig met onderwerpen als toveren, magie, monsters, evolutie. Ik probeer niet te vloeken, al ontsnapt mij weleens een shit of tjee. Dan zeg ik sorry. Maar ik ben niet bang om veroordeeld te worden om wie ik ben.

Homoseksuele schrijvers zijn dat wel. Pim Lammers werd in de Kinderboekenweek van 2021 geweigerd op een school (nadat hij eerst was uitgenodigd), omdat ze erachter kwamen dat hij Het lammetje dat een varken is had geschreven.

Ik weet van een homoseksuele schrijver die geen Schoolschrijver durfde te worden uit angst niet geaccepteerd te worden door sommige scholen, leerkrachten of leerlingen. Bart Moeyaert schreef laatst dit verslag over een schoolbezoek op Facebook.

Kinderboekenschrijvers proberen doorlopend rekening te houden met gevoelens en opvattingen van anderen en inclusief te schrijven. Er zijn veel taboe-onderwerpen. Niet alleen bij schoolbezoeken, maar ook bij het schrijven zelf houden we daar rekening mee.
Aan de andere kant is het ook nodig om taboe-onderwerpen juist wel bespreekbaar te maken. Het is fijn dat er ook steeds meer schrijvers komen die zelf tot een ‘minderheid’ behoren – of het nu is op het gebied van seksuele geaardheid, culturele achtergrond of levenservaring – en de kinderboeken diverser kunnen maken.

Er is nog wel een taak. En die taak ligt niet alleen bij de schrijvers. Er wordt vaak naar scholen gewezen als er weer een maatschappelijke taak te verdelen is. Maar als één belangrijke taak weggelegd is voor scholen, dan is het om leerlingen te leren wat fictie en literatuur is.

Wat is fictie?

Toen ik de concepttekst van de advertentie met steunbetuiging zag, mailde ik aan de organisatoren dat ik graag wilde dat we duidelijker maakten wat een schrijver eigenlijk is. In de eerste regel staat auteur, maar begrijpt iedereen dat het dan om fictie en literatuur gaat?

Op social media heb ik al diverse berichten gezien van mensen die het onbegrijpelijk vinden dat een kinderboekenschrijver steun krijgt om pedofilie te promoten en dat rechtse complotdenkers of fascistische parlementariërs worden bekritiseerd om wat ze in hun boeken schrijven. Een schrijver mag toch alles schrijven?

Het idee van literatuur is dat je een verhaal vertelt, waarbij de hoofdpersoon niet per se de mening van de auteur verwoordt. Wilma Geldof beschrijft in haar prachtige jeugdroman Elke dag een druppel gif het leven van een NSB-jongen die langzaam gaat geloven dat Joden minderwaardig zijn. Ze kwam er niet onderuit om die jongen soms akelige dingen over Joden te laten denken. Dat probeerde ze zo zorgvuldig mogelijk te doen, hopend dat de lezers zijn eigen gedachten erover zou ontwikkelen. Misschien zal de lezer tot zijn schrik zelfs merken zich met de NSB-gedachten te kunnen identificeren.
Dolf Verroen had eenzelfde soort opgave met het boek Slaaf kindje slaaf dat later opnieuw verscheen onder de titel Hoe mooi wit ik ben. Het gaat over een meisje dat voor haar verjaardag een slaaf cadeau krijgt. De hoofdpersoon heeft racistische denkbeelden en is zich daar niet van bewust. Je moet dus als lezer zelf een mening vormen. Dat maakt deze boeken zo sterk, maar ook gevaarlijk.

Een boek of verhaal goed lezen en begrijpen kun je niet zonder oefening. Scholen zouden niet bang moeten zijn voor boeken met een confronterende of schurende inhoud, die misschien niet helemaal met hun levensbeschouwing of visie overeenkomt. Ze zouden kinderen moeten trainen in het lezen van een verhaal. De ik is niet de schrijver. De visie van de hoofdpersoon is de visie van een personage en niet de visie van de schrijver. De schrijver heeft wel een visie met het opvoeren van dat personage. Maar dat is wat anders. Dat is literatuur.

Een politicus die een boek schrijft om een standpunt over te dragen, schrijft geen fictie. Hij kan en mag op zijn woorden en denkbeelden aangevallen worden. Zo’n boek is een pamflet. Een verhaal, roman of gedicht is geen pamflet, geen visie of plan. Het is een kunstwerk.

Een tekst als kunstwerk

Dat leerkrachten zelf soms ook moeite hebben om te begrijpen wat een verhaal of gedicht is, merkte ik toen ik mijn gedicht Beste leraar, online zette. Het gaat over een leerling die het onderwijssysteem hé-lu-máál zat is. Op LinkedIn en Facebook ging het viral. Op LinkedIn reageerde zo’n 300 mensen met een commentaar en werd het ruim 260 keer gedeeld.

Veel leerkrachten herkenden de gevoelens van deze leerling. Ze wilden het aan hen laten lezen: Wij zien hoe jij je voelt.

Er waren ook leerkrachten die zich aangevallen voelden. Ze vonden het gedicht niet genuanceerd. Had ik zelf weleens voor de klas gestaan? Hoe moet het met het onderwijs als je geen cijfers mag geven? En waarom wil deze leerling zelfs geen tien of pluim? Mogen we nu ook al geen complimenten meer geven? Ik citeer uit een paar reacties.

‘Leuk gedichtje, waarin ik toch enige nuance wil aanbrengen.’

‘Wat schetst dit gedicht een negatief beeld van de leerkracht. Vooral die laatste zin “jij leert ook van mij ook al was je dat misschien niet van plan.” Is dit hoe de buitenwereld naar leerkrachten kijkt? Ik hoop het niet.’

‘Mijn onderwijshart bloedt ook als ik dit lees. Ach het zal wel uit ChatGTP komen.’

‘Beeldvorming creëren welke geen realiteit is. Misleiding heet dat geloof ik.’

‘Tendentieuze rijmelarij. Altijd bedenkelijk als een docent of willekeurige volwassene meent zich te kunnen veroorloven het kind- of leerlingperspectief te kunnen aanmeten.’

‘Mooi gedicht, echter wel een nuance: niet de leraar maar het systeem moet worden aangesproken. De leraar is afhankelijk van het systeem waarin hij of zij werkt.’

Ik schreef als reactie dat mijn gedicht geen onderwijsplan is. Dat een genuanceerd gedicht niet een beter gedicht is. Dit is niet de visie van de buitenwereld, maar geschreven vanuit een leerling. Dat ik als volwassene het kindperspectief mag gebruiken, omdat ik een kind geweest ben. Sowieso mag ik als schrijver elk perspectief gebruiken; ik kan ook doen alsof ik een boom ben. En wie zegt dat deze leerling een kind is? Ik verplaatste me in een gevoel dat ik ook als volwassene weleens heb.

Mijn reactie op LinkedIn: ‘Met een ‘gedicht’ hoef je het niet per se eens of oneens te zijn. Het is geen onderwijsplan of artikel. Ik beschrijf een gevoel, een gezichtspunt. Een gedicht kan je beroeren: negatief of positief. Dat mag allebei. En je kunt erin lezen dat je het zelf dus heel goed doet, omdat je het gevoel van deze leerling herkent. Ik krijg af en toe commentaar in de trant van: het is niet echt genuanceerd. Of dit en dat had er ook in gemoeten. Een gedicht zou je kunnen zien als een kunstwerk. Als een schilder een schilderij maakt met alleen maar rood, dan zou je kunnen zeggen: er moet eigenlijk ook blauw in, want blauw is ook een belangrijke kleur. Of: mijn lievelingskleur is geel en dat mis ik een beetje in het schilderij. Maar de schilder heeft een bedoeling met een rood schilderij. Anders had hij wel een geel schilderij gemaakt, of iets met heel veel kleur. Dat doet hij niet. Hij maakt een rood schilderij. Daarmee ontkent hij niet dat er andere kleuren zijn. Dit is zijn vorm van expressie. Het schilderij wordt volgens hem niet beter met ook wat blauw en geel erin. Het gedicht mag discussie oproepen, maar de lezer kan niet zeggen: ik wil dat de dichter een genuanceerder gedicht maakt. Ik wil een gevoel beschrijven en dat doe ik zo expressief mogelijk.’

Leerkracht Marieke de Jonge zette er haar eigen gedicht tegenover met de titel Beste leerling, Daar was ik niet boos over. Integendeel. Ik vond het heel fijn.

Voor de grap heb ik overigens een gedicht over het onderwijs door ChatGTP laten maken. Mooi, he?

Oproep

Laten we blijven lezen en blijven praten. Literatuur is geen promotie van negatief gedrag, misdaad, incest, mishandeling, enzovoort. Laten we leerlingen leren wat fictie en literatuur wel kan doen: een wereld openen, een perspectief verkennen dat misschien niet het jouwe is. Moeilijke dingen bespreekbaar maken. Diverse gevoelens leren herkennen en erkennen.

 

 

Loading

Blitz! De bol met de klok

Blitz 8: De bol met de klok is verschenen!
AVI E4, ISBN  9789025776701

Blitz en Priet worden verrast door een vreemde bezoeker: op bol Nul landt een groot ruimtevaartuig dat een mysterieus ei achterlaat. En het ei begint te tikken … Dat is het begin van een spannend nieuw ruimte-avontuur waarin de tijd een bijzondere rol speelt.

Rian Visser: ‘Het idee voor dit verhaal begon met een droom. Ik droomde van een planeet met een klok erop. Die klok werd draaiende gehouden door een mannetje op een fiets. Hij durfde niet te stoppen met trappen, want dan zou de tijd stoppen en hield alles op te bestaan. Deze droom heb ik verwerkt in een nieuw spannend avontuur van Blitz.’

Uit de aanbiedingstekst: ‘Rian Visser heeft met Blitz! een serie voor beginnende lezers neergezet die enorm tot de verbeelding spreekt. Haar verhalen zijn spannend en toegankelijk, maar zetten ook aan tot nadenken. De vrolijke illustraties van Lars Deltrap wekken het Blitz-universum op weerga­loze wijze tot leven.’

Informatie
Blitz 8 – De bol met de klok is het achtste deel in de leukste AVI-serie die er is. Rian Visser heeft met ‘Blitz!’ een serie voor beginnende lezers neergezet die enorm tot de verbeelding spreekt. Haar verhalen zijn spannend en toegankelijk, maar zetten ook aan tot nadenken. De vrolijke illustraties van Lars Deltrap wekken het Blitz-universum op weergaloze wijze tot leven.

In Blitz 8 – De bol met de klok (AVI-niveau E4) worden Blitz en Priet verrast door een vreemde bezoeker: op bol Nul landt een groot ruimtevaartuig dat een mysterieus ei achterlaat. En het ei begint te tikken… Dat is het begin van een spannend nieuw ruimte-avontuur waarin de tijd een bijzondere rol speelt.

De AVI-boeken over het ruimtewezen Blitz van Rian Visser en Lars Deltrap zijn mateloos populair bij beginnende lezers en is goed toegankelijk voor lezers met dyslexie. Ook in Blitz 8 – De bol met de klok is een lettertype gebruikt dat voor iedereen makkelijk leesbaar is. Zo kan iedereen zelf lezen over de wereld vol raketten, ruimtewezens en ufo’s.

Kleurplaten

Bij het boek zijn door Lars Deltrap twee kleurplaten gemaakt.
Je kunt ze hier downloaden.

Kleurplaat staand (pdf)
Kleurplaat liggend (pdf)

Online boekpresentatie

De online boekpresentatie van 16 november 2022 was een feestje! Uitgeverij Gottmer feliciteerde Rian Visser en Lars Deltrap met het mooie nieuwe boek. Lars Deltrap leerde iedereen hoe je Blitz kon tekenen. Rian Visser las een hoofdstuk voor.
Er werden vijf winnaars van geloot. Zij krijgen een gesigneerd boek Blitz8: De bol met de klok thuisgestuurd. De winnaars gingen door het dak!
Tot slot mochten een paar jonge fans vragen stellen. Een van de vragen was: Komt er ook een boek 9? Zij weten het antwoord!

Boeken bestellen

Loading