29 oktober 2024 verscheen een opiniestuk van mijn hand in Trouw: Ruk je kinderen weg van die schermpjes en ga voorlezen.
De titel is van Trouw. Ik had het ingeleverd met Laat van je lezen! als kop. Dit is mijn motto als Kinderboekenambassadeur.
Ik ben erg blij dat ze het geplaatst hebben. Het is een oproep aan iedereen die van lezen houdt om mee te helpen het tij te keren.

Op het station van Antwerpen Centraal zag ik een moeder met een kinderwagen, waarop een schermpje gemonteerd was. In de wagen lag een baby gebiologeerd naar een druk tekenfilmpje te kijken. De moeder keek op haar telefoon. Ik schrok ervan. Had die moeder dat zelf bedacht of zijn die dingen te koop?
Google op ‘Tablethouders voor de kinderwagen’ en huiver. Het product wordt aangeprezen als: ‘Entertainment voor baby’s. Dankzij de iPad-compatibele tablethouder zullen uw kinderen zich vermaken tijdens het wandelen met films of cartoons. Hij is ontworpen met het oog op stabiliteit, veiligheid, elegantie en behoudt de consistentie tussen functionaliteit en esthetiek van het ontwerp.’
Het is niet nieuw dat kinderen naar een scherm kijken, maar het aantal uren is wel fors toegenomen. Kinderen van 0 tot 6 jaar brengen dagelijks gemiddeld 99 minuten achter een beeldscherm door. En keken ze vroeger naar de televisie, dan keken de ouders mee. Ze konden erover praten. De programma’s waren redelijk educatief opgezet en niet zo druk als nu.

Hypnotiserende peuter-tv

Langzaamaan dringt door hoe schadelijk drukke, hypnotiserende peuter-tv is. Kinderen reageren niet meer op hun omgeving en hun hersenen kunnen zich zelfs anders ontwikkelen.
Ik werk één dag in de week als vrijwilliger met kinderen van 0 tot 4 jaar met een beperking of ontwikkelingsachterstand. Er komen veel kinderen bij ons met een vermoeden of diagnose van autisme. Zij zijn volgens hun ouders alleen rustig te krijgen zijn met filmpjes van Peppa Pig, Baby Shark of konijntje Bing.
In onze opvang hebben wij bewust geen televisie en tablets. Soms zetten we een liedjes-cd op, maar veel vaker zingen we zelf en maken we er gebaren bij. We wandelen buiten of spelen in de tuin. Daar zijn een zandbak, speelhuisje en schommel. We maken contact door kiekeboe of pakkertje te spelen. En we lezen voor.
Voorlezen is niet iets dat vanzelf gaat. Geen baby wordt met een boekje in zijn handen geboren. Sommige kinderen vinden het leuk om met boekjes te sjouwen, erin te bijten, ze kapot te scheuren of ermee te bouwen. Ze willen niet op schoot zitten en voorlezen worden. Als je dat probeert pakken ze het boek af en rennen ermee weg. Ja, dan is voor een schermpje zetten wel makkelijk. Maar kinderen leren er niets van. Ze leren door interactie met volwassenen of met andere kinderen.

Fijne stem, leuke geluidjes

Voorlezen moet je oefenen. Ik ga vaak met een knuffelbeer en een prentenboek op de grond zitten en begin met voorlezen. Ik zorg voor een fijne stem, leuk geluidjes en betrek de beer erbij door dingen aan te wijzen. Zo zien kinderen wat het is. Er is geen dwang.
Soms kijken de kinderen alleen maar en gaan door met hun eigen spel. Maar regelmatig komen ze erbij zitten. Zelfs de kinderen met autisme, die niet praten en geen oogcontact maken, komen erbij zitten luisteren. Dat duurt soms maar een paar minuten. Dat is niet erg, want het begin is er. Ik lees rustig het boek hardop uit en ga dan weer met ze puzzelen of met iets anders spelen. Ook spelen doe ik voor. Ik bak taartjes met zand. Ik vertel hardop wat ik doe.
Aandacht van volwassenen brengt kinderen vooruit. Ineens komt er een woordje. Hoera! Of het kind geeft met gebaren aan wat het wil, en wij zien dat want we kijken niet op onze telefoon. Niet alleen peuter-tv is schadelijk. Al jaren is bekend dat ouders die veel op hun smartphone kijken, hun kinderen daarmee te kort doen. De ouder die op het bankje bij de speeltuin om de telefoon kijkt, al vergaderend de kinderwagen voortduwt: het is een normaal straatbeeld. En het is een vorm van verwaarlozing.
Wat te doen? Hebben we nieuwe wetten nodig of kunnen we gewoon ons eigen gedrag eens beter bekijken? Berg de telefoon op als er kinderen bij zijn. Laat de televisie, tablet en computer uit. Doe een spelletje (nee, niet op je telefoon). Geef elkaar boeken cadeau.
Help jonge ouders door voor te doen hoe leuk voorlezen is. Vertel ouders dat ze voor hun baby gratis bij de bibliotheek een Boekstart-pakket ophalen. Dan heb je geen tablethouder voor de kinderwagen nodig. Ik wil graag iedereen oproepen om mee te helpen het tij te keren.

Geld is het probleem niet

Vandaar mijn oproep: Laat van je lezen! Blijf samen praten en spelletjes spelen. Blijf ook oudere kinderen voorlezen en lees kinderboeken, zodat je ze kunt helpen om leuke titels te vinden en zodat je erover kunt praten. Lidmaatschap van de openbare bibliotheek is gratis voor kinderen tot 18 jaar, dus niemand hoeft thuis geen kinderboeken te hebben.
Geld is het probleem niet. Tijd wel. Maar tijd kun je maken en aandacht kun je geven.

Links

Opinie Trouw, 29 oktober 2024, Ruk je kinderen (en jezelf!) weg van die schermpjes en ga voorlezen
Tablethouder voor de kinderwagen, Amazon, Amazon, Bol.com