Openbare bibliotheken verdwijnen als sneeuw voor de zon. Is dat erg? Ik vind van wel en gelukkig ben ik niet de enige. Bibliotheek.nl is in februari 2014 een campagne gestart: Mijn bieb moet blijven! Bij deze campagne hoort een petitie die u kunt ondertekenen. De initiatiefnemers hopen hiermee, met de Gemeenteraadsverkiezingen in zicht, een signaal af te geven naar de politiek. Waarom verdwijnen de bibliotheken en wat brengt de toekomst?
Nieuwe bibliotheekwet
Volgend jaar wordt een nieuwe bibliotheekwet van kracht. In de conceptwet staat dat gemeentes niet meer verplicht zijn een bibliotheekvoorziening in stand te houden en dat zij jeugdleden mogen laten betalen voor lidmaatschap. Er zullen dus veel gemeenten komen zonder openbare bibliotheekvoorziening en minder jeugdleden.
Onderzoek
Het Sectorinstituut Openbare Bibliotheken heeft begin 2014 een commissie onder leiding van Job Cohen opdracht gegeven om te onderzoeken hoe de bibliotheek van de toekomst eruit zou moeten zien. Zijn fysieke bibliotheken nog wel nodig nu de overheid zorgt voor een landelijke digitale bibliotheek? De conclusie van de commissie Cohen is dat de openbare bibliotheek als gemeentevoorziening niet mag verdwijnen. Dit zou betekenen dat volwassenen niet meer kunnen deelnemen aan bijvoorbeeld alfabetiseringsprojecten en dat kinderen niet langer over een groot boekenaanbod kunnen beschikken om te ontdekken welke boeken hen aanspreken en zo plezier in lezen krijgen. De bibliotheek heeft daarnaast ook de functie van een marktplaats waar mensen samenkomen.
Bibliotheek op school
In het onderzoek van de commissie Cohen wordt ook gebrainstormd hoe de openbare bibliotheek van de toekomst eruit kan zien. Er wordt bijvoorbeeld verwezen naar samenwerking tussen scholen en bibliotheken als alternatief voor de openbare bibliotheek. Letterlijk staat er dit:
De bibliotheek moet zo in 2025 de vanzelfsprekende professionele partner zijn van het onderwijs. Daarnaast kan ze haar leesbevorderende rol meer verbreden richting het voor- en buitenschoolse domein door allianties aan te gaan met educatieve en maatschappelijke instellingen zoals peuterspeelzalen, kinderopvang, het Centrum voor Jeugd en Gezin of de GGD. Met een adviseur vanuit de bibliotheek of met een vestiging ter plekke, zoals dat op verschillende scholen in het land al gebeurt, is de bibliotheek(medewerker) dicht bij de plek waar kinderen dagelijks samenkomen. Dit biedt extra mogelijkheden om kinderen te stimuleren en ondersteunen bij het maken van hun ‘leeskilometers’ en bij te dragen aan het creëren van een positieve spiraal73 en een meer geletterde samenleving.
Een goede schoolbibliotheek is natuurlijk essentieel voor elke school, maar helaas is deze samenwerking, bijvoorbeeld in de vorm van Bibliotheek op school, vooral ingegeven door bezuinigingen. Bibliothecarissen hebben geen tijd om op school activiteiten op te zetten en openingstijden buiten schooluren te realiseren. Ouderen, laaggeletterden, scholieren en ouders van baby’s en peuters kunnen hier dikwijls niet terecht. Vreemd genoeg komen de woorden ouders, baby, dreumes, peuter en kleuter in het rapport niet voor. Bibliotheek op school is voor schoolgaande kinderen. Doordat zij op school boeken kunnen lenen en het bibliotheekfiliaal in hun eigen wijk daarom wegbezuinigd is, zullen zij niet meer in een openbare bibliotheek komen. Ik ben bang dat op deze manier het bestaansrecht van de openbare bibliotheek nog meer ter discussie zal staan.
Bezuinigingen
De overheid is bezig om een landelijke digitale bibliotheek op te zetten voor e-boeken. Om dit te bekostigen is er gekort op het budget van de gemeenten, die toch al moeten bezuinigen en steeds meer taken krijgen. Veel gemeenten zien zich nu gedwongen om bibliotheekfilialen te sluiten. Voor volwassenen vind ik het nog wel acceptabel als zij genoegen moeten nemen met een servicepunt dat enkele uren per week open is of over moeten gaan op e-boeken. Voor kinderen is digitaal lezen echter geen vervanging voor papieren prentenboeken en voorleesboeken, maar een aanvulling. Je legt een baby niet met een e-reader in de box. Digitale voelboekjes bestaan niet. Digitale prentenboeken kunnen nog niet worden uitgeleend in de landelijke digitale bibliotheek. Digitaal en papier moeten hand in hand gaan.
Taalachterstand
Door het verdwijnen van openbare bibliotheken zullen veel (jonge) kinderen thuis geen boeken meer onder ogen krijgen. Niet alle ouders hebben namelijk geld om voorleesboeken te kopen of hun kinderen betaald lid te maken van de bibliotheek. Voor veel ouders is een openbare bibliotheek op loopafstand, met gratis lidmaatschap voor kinderen, een noodzaak om hiervan gebruik te kunnen maken.
Ik voorzie dat de politiek over een paar jaar ontdekt dat het aantal kinderen met een taalachterstand schrikbarend is toegenomen. Als kinderboekenschrijver wil ik daarom de politiek dringend oproepen om de afbraak van de openbare bibliotheek te stoppen. Nog afgezien van de emotionele en culturele ontwikkeling van kinderen, is deze vaardigheid ook economisch van belang. In staat zijn om te studeren en kunnen slagen op de arbeidsmarkt begint met goed kunnen lezen en schrijven. De openbare bibliotheek speelt daarin voor een grote rol. Zij is een essentiële voorziening, die voor iedereen binnen bereik moet blijven.
Vind je dat de openbare bibliotheek moet blijven? Help mee om een discussie op gang te brengen. Deel dit artikel en onderteken de petitie op www.mijnbiebmoetblijven.nl.
Het is niet uitgesloten dat M Nijs nare mensen aantreft bij de bieb. Maar mopper niet hier, maar dien een klacht in zodat de werkgever actie kan ondernemen tegen onaardigheid en klantonvriendelijkheid.
Mopperen over boetes vind ik echt niet meer van deze tijd. Vrijwel iedere bibliotheek heeft een app waarmee je je boeken kunt verlengen en reserveren. Ik ontvang net als Klaartje een e-mail dat ik mijn boeken bijna terug moet brengen. Ik vind dat handig. Soms besluit ik om te verlengen omdat mijn boek nog niet uit is. Sommige biebs vinden het zelfs oké als je belt, om te verlengen. Gewoon, omdat niet iedereen even digivaardig is. Dus mopperen mag (over mijn werk) mag, maar wel wat mee doen en niet je gal spuwen en er niets mee doen. Bah.
Ik snap de boosheid over de boete van M Nijs niet zo goed.
Je weet als je de boeken haalt al wanneer ze terug moeten. Dat de bieb een mailtje stuurt als de inlevertermijn bijna verstreken is beschouw ik als extra service. Maar ik blijf nog steeds zelf verantwoordelijk om te zorgen dat ik mijn boeken inlever. Waarom zou je niet even zelf in je agenda of op de kalender schrijven dat je je boeken in moet leveren? En dan het liefst twee dagen voor de vervaldatum zodat je het inderdaad nog in kunt passen in geval van een druk schema of de tijd hebt om te verlengen.
Hier zijn we juist sinds kort weer lid met een uitgebreid abonnement en we genieten daar met het hele gezin van.
Kinderen zijn gratis lid en veel bibliotheken hebben de boetes afgeschaft. Er is een handige app Iguna waarop je altijd kunt zien welke boeken je in huis hebt en wanneer ze terug moeten. Voor € 5,- koop je weinig boeken en voor de ontwikkeling van de kinderen betaalt het zich w.s. wel terug. Als ze veel lezen hebben ze meer kans op een goed baan later.
Mensen worden geen lid meer van een bibliotheek, of zeggen op, omdat het klantonvriendelijke draken zijn, met medewerkers die niet begrijpen hoe je leden aan je bindt en klanten behandelt. Als je een paar dagen te laat bent met het terugbrengen van de (kinder)boeken, krijg je forse boetes die juist voor mensen met een krappe beurs (die vaak lid worden van een bibliotheek om lezen betaalbaar te houden), of de kinderen zelf, niet op te brengen zijn.
Wij zouden vandaag weer naar de bibliotheek gaan met zijn allen en moeten, wegens enkele dagen te laat omdat we geen herinneringsmailtje ontvingen, bijna vijf euro voor één boek betalen (omdat dit gereserveerd was, kennelijk). De andere boeken kostten 0.75 euro. Dat zijn belachelijke bedragen voor kinderboeken!
Wat denkt u dat mijn conclusie is? Ik zeg per direct onze lidmaatschappen op: weer vijf mensen minder lid van de bibliotheek. Weer een grotere reden om die tent te sluiten.
Het is werkelijk gewoon beleid! Niks meer, niks minder: hoe eerder de overheid van bibliotheken af is, hoe beter.
Nou Rian Visser. Ik vind dat u erg mooi heeft beschreven wat u vindt van de verdwijningen van bibliotheken. Ik moet namelijk voor het vak Nederlands op school een betoog presenteren en heb dit onderwerp gekozen. Dit artikel heeft me er heel erg mee geholpen. Bedankt.
Met vriendelijke groeten,
S Kalo