Woensdag 21 maart gaf ik een workshop over digitale prentenboeken op het kinderopvangcongres 2012. Thema’s waren: Waarom lees je voor, hoe lees je voor, op welke manier kun je ervoor zorgen dat kinderen het verhaal beter begrijpen, dat ze het verhaal onthouden, dat het hun woordenschat verrijkt en dat ze er plezier aan beleven?
Als kinderboekenschrijver lees ik vaak voor aan grote groepen kinderen. Papieren prentenboeken zijn het meest geschikt om samen met één kind naar te kijken. De volwassene leest voor, het kind kijkt en tijdens het lezen praten ze over het verhaal.
In een groep kan de voorlezer het boek naar de kinderen gericht houden en uit zijn hoofd vertellen: zo kunnen de kinderen de plaatjes van een afstand bekijken. Een kamishibai (verteltheater) is ook een mooie manier om voor een groep kinderen voor te lezen. Er kunnen attributen bij het voorlezen gebruikt worden. De verteltas en verteltafel zijn hiervoor mooie voorbeelden. Ik gaf als voorbeeld mijn telboekje De groei-jurk, waarbij ik de jurk heb nagemaakt en door kinderen laat aantrekken. Meer informatie hierover in mijn gratis les Interactief werken met prentenboeken.
Digitale prentenboeken
Als er een televisie, digibord of beamer aanwezig is, kan een prentenboek groot vertoond worden. Dit heeft als voordeel dat de kinderen de tekeningen beter kunnen zien. De voorlezer kan details op de tekening aanwijzen. Daarnaast bevatten veel digitale prentenboeken extra toevoegingen zoals geluid, beweging en interactie. Hierdoor is het voor kinderen makkelijker om het verhaal te begrijpen. De verschillende stemmen, geluidseffecten, animaties of filmpjes ondersteunen het verhaal.
Bij de digitale prentenboeken van www.wepboek.nl zijn begripsvragen toegevoegd. Kinderen luisteren eerst het verhaal en daarna zien ze het nogmaals, maar dan onderbroken door vragen. Digitale prentenboeken kunnen door kinderen ook individueel achter de computer bekeken worden. Deze herhaling is goed voor de woordenschat. Ook hele jonge kinderen kunnen soms hele zinnen uit het boek letterlijk opzeggen. Zoals deze 2,5 jarige peuter die zichzelf Daar komt aap voorleest.
Prentenboek apps
Er verschijnen momenteel veel prentenboek apps. Deze kun je niet op een computer bekijken, maar op een iPad, iPhone of iPod. Veel kinderen zullen hier thuis al mee hebben kennisgemaakt. Op het filmpje hieronder zie je een peuter die zo goed bekend is met de iPad, dat ze denkt dat een gewoon tijdschrift kapot is.
In groepen zijn vooral prentenboeken op iPad goed te gebruiken. De iPad kan aangesloten worden op een groot scherm of tv. Veel apps zijn interactief, bijvoorbeeld Timo en het toverboek. Je kunt op het scherm klikken om animaties te starten, blazen in de microfoon om Timo’s buik op te blazen, de iPad draaien om borden uit de kast te laten vallen, etc.
Andere apps hebben leuke extra’s, zoals zelf een filmpje maken met de figuren uit het verhaal of oefeningen met tellen. Zie bijvoorbeeld de app Nippertje.
Voor- en tegenstanders
Ik merkte bij de deelnemers dat er veel belangstelling was voor de mogelijkheden van digitale prentenboeken en apps. Een groep kinderen zal makkelijker geconcentreerd naar een digitaal prentenboek op een groot scherm kijken en luisteren, dan naar een voorlezer met een papieren prentenboek. Kinderen kunnen al heel jong ook zelfstandig een app bekijken (als deze eerst door een volwassene is geïntroduceerd).
Sommige leidsters reageerden geschokt op het filmpje van de peuter die denkt dat een tijdschrift kapot is omdat het niet interactief is. Waarom is dat zo erg? Is het verkeerd dat kinderen al op heel jonge leeftijd met computers, smartphones, tablets en televisie te maken krijgen? Ik denk het niet, mits een volwassene de juiste software en programma’s voor ze uitkiest, met ze meekijkt en meespeelt en mits kinderen hier niet de hele dag mee bezig zijn. Ik vind het erg als een peuter als bij het ontbijt al voor de televisie gezet wordt en wanneer kinderprogramma’s als zoethoudertje en oppas gebruikt worden. Maar digitale media kan een grote educatieve waarde hebben. Sesamstraat is bijvoorbeeld ooit begonnen om kinderen met een achterstand te helpen.
Voor ouders die de Nederlandse taal niet goed beheersen zijn digitale prentenboeken een ideale manier om met hun kinderen prentenboeken te bekijken en aan de woordenschat te werken.
Enthousiast werd er gereageerd op mijn app Waar kom ik vandaan? Hierin krijgt Lisa een baby-zusje en vraagt zich af waar zij eigenlijk vandaan komt. Door de verschillende stemmen en animaties is het verhaal helder en grappig. Prima te gebruiken voor peuters en kleuters.
Educatieve apps
Naast digitale prentenboeken zijn er voor iPad ook hele goede educatieve apps. Een voorbeeld is iBaby Buttons. Deze app is geschikt voor kinderen vanaf 2 jaar. Bij klikken op het scherm verschijnen er buttons met plaatjes en leren de kinderen de woorden en geluiden die hierbij horen. De ouder of begeleider kan zelf buttons met eigen foto’s en ingesproken teksten aanmaken. Mama, papa, hond, opa, auto … Zo leert de peuter zijn omgeving kennen met de woorden die erbij horen.
Wat kost het?
Digitale prentenboeken kunnen een verrijking zijn voor de ontwikkeling van jonge kinderen en maken het mogelijk om met een groep een prentenboek te lezen. ‘Maar ons kinderdagverblijf heeft geen digibord, televisie, beamer, computer of iPad,’ zeiden de deelnemers. Dat is jammer. Natuurlijk kost een iPad en groot beeldscherm geld. Maar prentenboek apps kosten gemiddeld € 3,- per stuk en papieren prentenboeken €13,-. Op die manier kan er weer bezuinigd worden.
Wat een actueel verhaal! Dank je wel. Mijn ervaring bij Knapvilla is ook dat gasten, teams uit kinderopvang en onderwijs, meer voordelen dan nadelen zien bij de digitale tijd waar we ons nu in begeven. Natuurlijk mogen kinderen blijven rekenen op ons, volwassenen, om hun te begeleiden bij aanbod en keuzes!
Leuk om het verslag van je presentatie te lezen…een aanrader om ook in IRL mee te maken..