Frivolité, een lichtzinnige handwerktechniek

frivolitéIk heb deze site opgezet om mijn kinderboeken te laten zien en te schrijven over leesbevordering en nieuwe media. Soms schrijf ik over iets anders wat ik leuk vind, zoals frivolité.

Toen ik laatst mijn familie liet zien dat ik het frivolité-en weer ter hand genomen had en een stukje voordeed, ging er een rilling door hen heen. ‘Dat geluid van het spoeltje!’ riepen mijn zus en moeder. Ik schijn als tiener een autoreis naar Zuid-Frankrijk te hebben doorgebracht met frivolité-en. Ik deed vroeger aan breien, haken, macramé, naaien, punniken, patchwork en wat niet al. Nadat ik naar de kunstacademie ging verwaterde het handwerken. Ik was de hele dag al creatief bezig… Maar nu heb ik het herontdekt, vooral als manier om het hoofd  leeg te maken. Mijn gezinsleden vinden mij erg gezellig wanneer ik handwerk: je moet je er een beetje op concentreren, maar niet teveel, dus je kunt ondertussen kletsen.

Onbekende lichtzinnigheid

Frivolité is op dit moment een van de onbekendste handwerkvormen. Frivolité is het Franse woord voor lichtzinnigheid, dus alleen daarom al aantrekkelijk. Mensen die ik mijn handwerkje laat zien zeggen vaak verbaasd: ‘Maar dat is echt heel mooi! Dat kende ik niet.’ Van mijn 6000+ volgers op Twitter heeft nog niemand zich gemeld als mede-frivoliant. Ik hoop dat ik met dit artikel een paar mannen of vrouwen enthousiast kan maken. Sommigen mensen zijn verbaasd dat een vrouw die whisky drinkt en sigaren rookt ineens blijkt te handwerken, maar frivolité is ook bij veel mannen geliefd. Kijk eens naar deze sites van Jan Voskes of Ben Fikkert. Dus mannen, kom maar op!

frivolitéWat kun je ermee maken?

Het nadeel van handwerken is dat je vaak dingen maakt waarvan je denkt: wat moet ik ermee? Truien en sjaals koop je soms goedkoper in de winkel dan dat je wol moet kopen om het zelf te breien. Met frivolité kun je kleedjes en boekenleggers maken, maar daar ben ik niet zo van. Ik werd echter weer enthousiast toen ik een Flickr site zag met prachtige kettingen en ik besloot deze te gaan namaken. Volgens mijn puberdochter zijn zulke kettingen gothic, maar daar trek ik me niets van aan. Na twee kettingen ben ik nu begonnen aan een paar meter kant, wat ik nergens voor ga gebruiken. Ik bewaar het en stel me voor dat mijn achterachterkleindochter lang na mijn dood het koestert als iets dat haar overovergrootmoeder nog gemaakt heeft.

De voordelen van frivolité

Het is niet duur. Je hebt alleen een frivolité-spoeltje en frivolité-garen nodig. Het Centraal Museum in Utrecht bezit een Chinees frivolité spoeltje (1850 – 1899 – tweede helft 19de eeuw) van bewerkt been. Zo oud is de techniek dus al. Moderne plastic spoeltjes zijn gewoon te koop. Ik gebruik zelf het liefst een spoeltje waar een haaknaaldje aan zit. Dat is handig, want anders heb je een los haaknaaldje nodig om de verbindingen te maken. Frivolité-garen kost ongeveer € 4,- per bolletje en je doet er erg lang mee. Toch minstens 10 kettingen of een paar meter kant. Ik kies voor zwart, want dan vallen foutjes niet zo op. Gebroken wit is ook erg mooi voor kant.

Het is niet moeilijk. Mijn zoon snapte de basistechniek in 5 minuten. Op diverse site staan instructies en op Youtube zijn filmpjes te vinden. Bij Bol.com zijn geen Nederlandse boeken met instructies te koop. Helaas. Maar als we zorgen dat het een rage wordt, komen die boeken er wel.

Het is niet lastig. Je kunt het liggend doen, dus handig voor als je ziek in bed ligt. Ideaal voor chronisch zieken.

Het is niet groot. Geen knotten wol en breipennen in je tas, maar een piepklein spoeltje en eventueel een klosje garen.

Het is niet dom. Je moet er een klein beetje je hoofd bijhouden: de steken tellen en een patroon volgen. Daarom kun je niet tegelijkertijd een boek lezen of piekeren. Ik lees op deze site over de geschiedenis van frivolité dat het knopen tellen in een gedicht vergeleken wordt met rozenkrans bidden. Meditatief handwerken dus.

Rage

Ik ben benieuwd of ik iemand heb kunnen overtuigen om het eens te proberen. Laat het me weten!

frivolité

 

Update

10 januari: Mendhi (zie comment hieronder) mailde mij een paar foto’s van kleine figuurtjes en oorbellen die ze heeft gemaakt.

     

 

Loading

44 Reacties

  1. Vandaag heb ik in de museumwinkel van het textielmuseum vier frivolité armbandjes gekocht: voor mijn dochters, schoondochter en een voor mezelf. Een mooie herinnering aan mijn moeder die op hoge leeftijd frivolité leerde en zakdoekjes van een kleurig randje voorzag. Ik heb nog zakdoekjes. Ook een spoeltje en een paar bolletjes frivolité garen. Ik zou zo kunnen beginnen…..

  2. Zoekend op frivolitė kom ik dit oude bericht tegen. En ik heb een tip. Toen mijn moeder het mij als kind probeerde te leren ging het bij mij ook steeds in de knoop. Pas jaren later zag ik een stukje, volgens mij in de Ariadne, toen nog een handwerkblad, over frivolitė. Daar begonnen ze met twee verschillende kleuren. Als dan het knoopje “verkeerd om valt” zie je dat meteen: het heeft de verkeerde kleur. En dan meters maken tot het een automatisme wordt, in je spiergeheugen zit.

  3. Ik heb 35 jaar geleden nog frivolité geleerd op school en af en toe hou ik mij er nog eens mee bezig. Ik ben al jaren bezig met hetzelfde patroon en zet die aan elkaar, het is al een aardig groot werk geworden dat ik nog eens moet wassen en opspannen.

  4. Ik ben er op het ogenblik niet zo mee bezig, maar wellicht kunnen andere lezers reageren?

  5. Beste Rian,

    Ik wil frivolite ook wel eens proberen. Ik heb het ook via internet ontdekt. En ook op Youtube heb ik veel filmpjes gezien. Ik weet alleen niet hoe je een nieuw draad moet aanhechten. Kun je me daar iets over uitleggen of heb je linkjes? Heb je nog andere tips waar ik rekening mee moet houden? Groetjes van Ines

  6. Beste Rian en Elly,

    Wat leuk! Dit wil ik wel gaan leren! Elly, je reactie is al lang geleden geplaatst, maar heb je dit nog liggen of is het al lang weg?
    Ik geloof dat frivolite en kantklossen maar eens op mijn to-dolijstje moeten ;)

  7. Hallo Rian,

    Ik vind je zoon knap dat hij het in 5 minuten onder de knie heeft.
    Ik ben 1 keer bij een hele oude dame geweest die me frivolité wilde leren maar zij is helaas overleden .
    Van youtube word ik niet wijzer dus ligt mn spoel in de kast.
    weet u niet iemand in de buurt van Gorkum/ Dordrecht die mij kan helpen?

    Liefs Antje

  8. wow gaaf. Eens kijken of ik in Geffen bij het wolwinkeltje hier iets over kan vinden

  9. Welke dikte is het beste om mee te beginnen als je aan frivolitie maat doen.

  10. Ik ben ook net aan het beginnen met frivolite. Ik weet alleen nog niet of ik dit met een naald of spoeltje wil gaan doen. Ik moet eeret uit vinden wat de voor en nadelen zijn van beide technieken. Dit heb ik echter nog niet kunnen vinden.

  11. Wat een leuke reacties allemaal.
    Ik heb het ooit in 1 keer van een bejaarde dame geleerd. Had gelijk de smaak te pakken.
    Heb van alles gemaakt en nam mijn werkjes overal mee naar toe.
    Ook een kleed voor de salontafel gemaakt en daar 3 maanden over gedaan.
    Verder allerlei kleedjes, vlinders en een kruisje, naar voorbeeld van een andere oude dame.
    Heb ooit van mijn zus een paar boekjes hierover met patronen gekregen.
    En uit hele oude tijdschriften patronen gehaald.
    De techniek van het aanhechten is een handigheidje dat ik niet zo even kan uitleggen.
    Heb al en tijd niets kunnen doen vanwege artrose in mijn handen, iets wat ik erg jammer vind.
    Want ik was er echt aan verslaafd.
    Leuk te lezen dat er nu weer belangstelling voor is.

  12. Hoi Rian!

    Wat een ontzettend leuk stukje, en mooie foto’s! Ik hoop dat frivolité inderdaad wordt herontdekt want het is een hele mooie techniek!

    Ik ben sinds een jaartje ook bezig met frivolité. Ik kwam het ook tegen op internet en werd op slag verliefd ;)!
    Ik heb een frivolité spoeltje gehaald en advies gevraagd bij de oma van mijn vriend.
    Blijkbaar is frivolité in Amerika nu helemaal ‘hot’ ze noemen het daar ‘Tatting’.
    Er zijn heel veel youtube filmpjes te vinden, en ook veel Engelstalige patronen!

    Zelf ben ik aan de slag gegaan met zilver, en ik ben heel erg blij met het eindresultaat :)!
    Misschien vind je het leuk om even een kijkje te nemen. Dit is het linkje:
    http://www.etsy.com/shop/FATjewellery

    Groetjes,
    Femke

  13. hallo Ge kijk eens op pinterest.com bij tatting tutorial er is daar zooooveel. susses en veel plezier ermee hoor.

  14. Ooit in een ver ver verleden zag ik mijn handwerkjuf kant maken met een schuitje en draadje. Dat wilde ik ook. Juf leerde mij het maar wat graag en ik heb heel veel kleedjes gemaakt.
    Nu, jaren later, zocht ik mijn spoeltje maar was niet te vinden. Ook kon ik er nergens één kopen. Mijn dochter verraste mij 5 dec.met een spoeltje. Gelijk geprobeerd of ik het nog kon. Nee dus. YouTube bracht uitkomst. Ik kan het dus nog steeds. Maar nu ben ik op zoek naar patronen. Ik wil een kant stuk maken voor in een t-shirt. Om onder een jasje te dragen. Ik kan wel onderdelen combineren maar heb basis patronen nodig. Wie kan mij helpen.

  15. Hallo Rian,
    Ik ben frivolite met een naald tegen gekomen toen ik aan t surfen was naar hele dunne wol en zijde. Dat naaldfrivolite is best te doen hoor. Ik ga ook ff kijken hoe dat met een spoeltje gaat. Ik haakte de laatste tijd “kanten” kettingkjes. Die van jou vind ik ook heel mooi en ga dit frivolite eens verder onderzoeken. Aankomend weekend is in zwolle de handwerkbeurs en daar staan dames die aan frifolite en kantklossen doen. Ik ga ff kijken daar. Vrolijke knutselgroetjes van Jeanette

  16. Leuk dat ik dit gevonden heb. Ik zag op pinterest “tatting” en was op zoek naar de Nederlandse versie. Zeker iets dat ik ga uit proberen. Met naald en spoeltje.

  17. hey,

    Dit is geweldig, ik heb een paar jaar geleden al gehoord over kantklossen, en toen vertelde mijn moeder dat een vrouw die ze kende altijd een klein doosje mee had waarmee ze kon kantklossen…
    maar toen ik kantklossen op google opzocht bleek je er heel veel voor nodig te hebben en bleek het echt niet in zo’n klein doosje te passen.
    en nu jaren later, kom ik op deze site, en ik lees het en het enige wat door me heen gaat is: dit is wat die vrouw dus altijd mee had.
    Ik ga het zeker proberen, heel erg bedankt!!

    groetjes,
    Anneke

  18. Mijn garen is wel wat dikker dan naaigaren. Maar ik heb het gewoon op gevoel gekocht bij een goede handwerkzaak.

  19. Weet jij misschien iets over de diktes van het garen? Ik kan er niet echt iets over vinden en heb nu ören Bayan cotton 12 maar die is naar mijn mening wel erg dun( lijkt wel naaigaren). op de tutorials lijken de draden veel dikker. Alvast bedankt, desiree

  20. Dag Inge,
    het beste vraag je in een goede handwerkwinkel even om advies, zodat je het juiste garen hebt bij de juiste spoeltjes. Ik dacht dat er maar één maat was.

  21. Beste Rian, ik wil graag beginnen met frivolite maar ik weet niet welk spoeltje ik moet kopen en welk garen. De spoeltjes zijn er in verschillende maten. Heeft dat iets te maken met de diktevan het garen?
    Vriendelijke groeten,
    Inge

  22. Heb met succes m’n eerste rondje met picotjes gemaakt. De truc is de knoopjes niet te strak aan te trekken, anders kun je ze niet meer aanschuiven. Erg leuk om te doen. Ben helemaal enthousiast! Wil ook wel zo’n ketting. Nu verder zoeken hoe ik meerdere rondjes aaneengesloten aan elkaar kan maken, dat zie ik nu nog even niet. Heb ook kantklosles, ook zo’n uitstervende hobby, alleen is dat wat lastiger mee te nemen dus is frivolité een prima variant voor onderweg.
    Groetjes.

  23. Mocht iemand Frivolité willen leren: Ik heb 3 boekjes uitgave 1947 te koop. Boekje 1 is de handleiding van de techniek en eenvoudige voorbeelden, boekje 2 kleedjes, kraagjes en revers en boekje 3 kleedjes, kraagjes, revers, tasje en theemuts tel. 06-10108668

  24. ik heb met mijn 14e jaar frivolitee geleerd en doe het met tijden .nu 68 en ben er de laatste jaren weer druk mee heerlijk om mee te nemen voor in de wachtkamer bij de dokter of zo geniet er erg van . groetjes elizabeth.

  25. Ik heb frivolité voor het eerst op http://www.instructables.com gezien; TotusMel is inderdaad geweldig! En wat maakt het uit, of ze Gothic dingen maakt? Er zitten ook hele romantische dingen bij.
    Maar goed; ik probeer dus sinds deze zomer al het frivolité onder de knie te krijgen.
    Niet makkelijk! De dubbelsteek heb ik wéken over gedaan. De Picots: makkelijk.
    Maar het werkje omdraaien, vastzetten, en dan weer omdraaien, om verder te gaan? De eerste keer gaat nog wel, maar zodra ik de tweede rij heb gemaakt, ben ik, hoe het vast gezet moet worden alweer vergeten.
    Bovendien: het werkje drááit ook zo uit zichzelf; ik weet dan niet meer, waar ik verder moet, en hoe! En ik heb zo’n beetje elk filmpje en tekening op het Internet bekeken.
    Misschien toch geen hobby voor mij?

  26. Dag Els,
    ik heb het zelf nagemaakt zonder beschrijving. Die is niet te krijgen, helaas.

  27. hallo
    kan ik de werkbeschrijving krijgen van de halsketting rond de hals van de dame aub?
    ik vind ze prachtig

  28. Ik rond altijd een rondje af en knoop dat gewoon het nieuwe draad aan het oude en knip de uiteindjes af. Ik weet niet of dit de officiële manier is.

  29. Hoi

    Inmiddels lukt het me om de knoopjes goed te maken en picotjes te maken en te verbinden. Ik heb mijn eigen spoeltjes al binnen en ben nog steeds enthousiast. Nu heb ik alleen een vraag hoe ik een nieuwe draad moet aanhechten als de draad van mijn spoeltje op is. Kun jij me hier een beschrijving van geven hoe dat moet. Ik hoop het, dit is namelijk moeilijk te vinden op internet.

    Groetjes Sylvia

  30. Het is heel belangrijk dat je telkens het draadje aan het spoeltje gespannen houdt en met het andere draadje het knopje om dit draadje legt. Doe je dit andersom dan komt alles in de knoop. Als je het eenmaal doorhebt is het simpel!

  31. Ik werk op de dagverzorging van een zorgcentrum waar een deelneemster me de techniek heeft laten zien. Ze heeft me een spoeltje geleend om te oefenen tot maandag. Helaas is het beetje garen steeds in de knoop geraakt en kan ik nu al niet verder. Op 1 of andere manier doe ik het soms niet goed en kan ik het niet meer aantrekken. Morgen ga ik garen kopen om te oefenen. Ben wel erg enthousiast geworden en jou kettingen zien er ook leuk uit. Hoop dat ik de techniek onder de knie ga krijgen. Groeten Sylvia

  32. wat leuk,ik ken de techniek van een vriendin die het van haar oma leerde in de jaren 50/60.Zij maakte veel zakdoekjes en kraagjes.

    Mijn dochter studeert binnenkort af aan de Rietveld acdemie. Haar onderwerp is frivolite !!
    Ze vergroot de techniek uit. Kijk ook op http://evelinekeijser.blogspot.com

  33. Wat leuk om dit te zien. Ik heb vroeger van een oudere dame de beginselen geleerd en een spoeltje gekregen wat ik vandweek weer terugvond. Meteen gaan kijken op internet en nu zie ik deze info. Ik ga proberen of ik er nog iets van kan, maar een boek zou erg welkom zijn! Overigens haakte mijn moeder vroeger van die eerder genoemde kleedjes met een hele fijne haaknaald en heel dun dmc garen. Groetjes Sylvia

  34. Wauw wat leuk. Ik ken het niet. Ik kwam hier terecht door de afbeelding die ik zag op google toen ik zocht op fijn haakwerk.
    Ik vind het zo mooi dat haakwerk wat aan kant doet denken.
    Zelf haak ik wel maar dat is nog allemaal grof.

    Dit lijkt me erg leuk om te doen.
    Geen idee hoe het werkt.
    Begrijp ik het goed dat je eerst op een draad allemaal steken zet en die dan in vorm naait?

    Ik zal eens verder zoeken op je blog of er al meer over staat.
    Lijkt me super om dit onder de knie te kunnen krijgen.

    Groetjes van Ivonne
    vonneivonne@hotmail.com

  35. Heb al tijden een spoeltje en garen thuis kom er helaas niet uit. Wie heeft voor mij een goede site of duidelijke beschrijving? Het lijkt me erg leuk om te doen en handig mee te nemen.

  36. Ik frivolité al sinds ongeveer mijn 11e, soms jaren niet, soms weer wel. In mijn studententijd ooit randjes voor mijn ondergoed gefrivoliteed.
    Tegenwoordig weer, gewoon, boekenleggertjes enzo. Het is het enige handwerk dat je nog in een vliegtuig doen kunt, en ik vlieg nogal vaak. Dat is dus een van de voordelen die ik nog mis in je lijstje. Verder is het een goeie conversatie-opener, je maakt makkelijk contact met vreemden “wat ben jij nou aan het doen? Oh wat mooi”…

  37. Beste Rian,
    Mijn naam is Mendhi, 26 jaar en ik ben een echt frivolite fan. Ik heb sinds een week het idee om een hip, nederlands frivolite boek op de markt te brengen. Want frivolite heeft het inderdaad in zich om een rage te worden.
    Ik heb een beetje mijn eigen manier van frivolite. Ik maak met dmc garen kleine figuurtjes die ik dan weer in verschillende kleuren aan elkaar zet. Die manier wil ik vooral gebruiken in het te schrijven boek.
    Ik hou je op de hoogte.

    Groetjes Mendhi

  38. Leuk, frivolité. Leuk idee in het zwart en er dan kettingen van maken. Vroeger lag er bij ons thuis één klein frivolité kleedje, in gebroken wit. De vorm van het kleedje zie ik nog zo voor me en ik vond het mooi, apart. Wie het gemaakt had weet ik niet eens. Waar het gebleven is, geen idee, misschien is het ooit gesneuveld door een vallende brandende kaars of gewoon uit de gratie geraakt. Het lag altijd onder een bolvormig glazen vaasje. Later ben ik zo’n zelfde bolvormig vaasje nog wel eens tegengekomen in een kringloopwinkel, maar nooit meer zo’n kanten frivolité kleedje. Het leek me onmogelijk moeilijk om dat zelf te maken. Vreemd dat ik dat dacht want ik durfde wel aan kantklossen te beginnen, met zo’n onhandig groot kussen. En dan dat getik van die klosjes dagen achter elkaar want zo’n kleedje moest wel af natuurlijk.

  39. Dag Jo,
    leuk om te horen. Ik ken verder echt niemand die het doet, terwijl het toch niet zo moeilijk is en lekker handzaam… Ik ben benieuwd naar jullie resultaten en ervaring.

  40. Wat leuk, dat je de techniek herontdekt hebt. Ketting ziet er mooi uit. Heb zelf een handwerkgroep en een aantal van deze groep wil de techniek leren. In januari begin ik daarmee. Ben benieuwd of die ook zo enthousiast zijn. Had afgelopen jaar in ons handwerkcafé iemand die aan naaldfrivolité deed. Ben ik ook nu aan begonnen.
    Groet Jo

Geef een reactie

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.