Verbaasd las ik vandaag op LinkedIn in een schrijversgroep de klacht van een schrijver dat mensen zijn boek niet kochten, maar leenden in de bibliotheek. Hij noemde dit broodroof. Blijkbaar zijn er nog steeds schrijvers die niet weten dat je betaald krijgt voor uitleningen in de openbare bibliotheek.
Ik was verbaasd, maar zelf had ik ook al mijn derde of vierde boek gepubliceerd toen een collega-schrijver mij over Lira vertelde en ik hem erg dankbaar was. Dat ik als grafisch vormgever mijzelf bij Pictoright kon aanmelden hoorde ik pas nadat ik al 13 jaar boekvormgeving deed. Als hulp voor mijn collega’s leek het me goed een stukje over ‘collectieve rechten’ te schrijven.
Lira
Dit is een stichting waar schrijvers hun collectieve rechten, zoals leenrecht, kunnen overdragen. Je kunt als schrijver niet zelf bij alle bibliotheekfilialen langs gaan en opvragen hoe vaak je boek is uitgeleend en vervolgens een factuur sturen. Dus dat doet Lira voor je. Daarnaast krijg je voor elke boek een thuiskopie-vergoeding (ik heb nooit helemaal begrepen wat dit is) en soms ook kabelrechten. Dat laatste is een vergoeding die je krijgt als jouw teksten op televisie worden uitgezonden.
Jaarlijks geef je bij Lira je nieuwe boektitels op. Een paar maanden later krijg je een overzicht hoe vaak je boek is uitgeleend en wat je uitbetaald krijgt. Dat bedrag hangt af van de verkoopprijs van je boek en hoeveel % auteur je bent. Bij een bundel waarin verhalen van verschillende auteurs staan, krijg je natuurlijk minder. Voor een boek wat je alleen geschreven hebt, ben je 100% auteur. Lira houdt een klein beetje geld in voor administratiekosten en dergelijke.
In totaal heeft Lira in 2010 € 6.505.095,- uitgekeerd. De jaarverslagen zijn via de Lira-website te downloaden. Een gelukkige schrijver kreeg € 67.210,-. Gemiddeld werd € 496,- per schrijver uitgekeerd.
Lees de informatie op www.lira.nl maar eens rustig door. Ik vind het allemaal vrij ingewikkeld – je moet bijna een jurist zijn om alles te begrijpen en het klinkt heel eng om je rechten over te dragen – maar bijna alle schrijvers doen het. Je behoudt gewoon je auteursrechten. Het gaat enkel om vergoedingen die je niet individueel kunt innen.
Pictoright
Illustratoren, fotografen, kunstenaars en grafisch ontwerpers kunnen zich bij Pictoright aanmelden. Evenals Lira int Pictoright voor hen de uitleenvergoedingen in de bibliotheek en betaalt dit jaarlijks uit. Je krijgt bijvoorbeeld een vergoeding als je foto gebruikt is in een boek of tijdschrift of als je de vormgeving van een boek gedaan hebt. Naast leenrecht, keren ze ook uit voor reprorecht, readerrecht, volgrecht en nog veel meer. Volgrecht is van toepassing als een kunstwerk van jou opnieuw, en vaak veel duurder, wordt doorverkocht. Dan heb je als maker recht op een deel daarvan.
Ook Pictoright heeft een uitgebreide site www.pictoright.nl waarop alle informatie te vinden is.
Dank je Rian! Waar zouden we zijn zonder jou… ;-)
Ik denk dat Lira opeens heel veel aanmeldingen gaat krijgen.
Toevallig had ik net zitten struinen in verschillende bibliotheek-catalogi, om te zien of mijn boek een beetje wordt uitgeleend. Het loopt redelijk, gelukkig.
Ik heb als kind de bibliotheek helemaal stukgelopen en alle kinderboeken gelezen. Ik vind het geweldig dat mijn boek er nu ook ligt, en door kinderen wordt geleend. Natuurlijk zou het leuk zijn als iedereen het zou kopen, maar niet iedereen heeft geld om boeken te kopen (of om alle boeken te kopen). Daarom is de bieb zo ontzettend mooi. Ik ben fan. Leve de bieb!
@Han. Sietske bedoelt met ‘gelukkig schrijver’ die persoon die volgens de Lira-opgave 67 duizend per jaar krijgt. Maar ik ben blij jou ook gelukkig gemaakt te hebben. Je was inderdaad de aanleiding voor dit artikel.
Ik heb even zitten rekenen:
Als een prentenboek verkocht wordt voor € 12,50 en ik krijg 5% als schrijver (en 5% voor de illustrator), verdien ik € 0,62 cent per boek.
De bibliotheek koopt vaak een stapel (soms honderden) boeken. Daarvoor krijg ik ook die € 0,62 per boek, want dat is gewone verkoop. Als mijn boek wordt uitgeleend krijg ik ongeveer € 0,008 per uitlening.
Hoeveel exemplaren er per titel in de bibliotheken liggen kan ik op de uitdraai van de Lira niet zien. Wel zie ik het totaal aantal uitleningen per titel. Dat ligt tussen de 50 (gedichtenboekje Wil jij.. met mij?) en 4790 (prentenboek Nippertje). Voor dat laatste boek krijg ik dus ruim € 500,- per jaar. Zoveel verdien ik ook als ongeveer 830 boeken in de winkel verkocht worden.
De openbare bibliotheek is voor schrijvers dus zeker geen broodroof, maar een mooie manier om veel lezers voor je boeken te krijgen. Ik leen zelf ook veel boeken. Het sluiten van bibliotheken en hun beperkte budget om boeken aan te schaffen is dus ook voor schrijvers een slechte (financiële) zaak.
Nee hoor Sietske, Die schrijver was ik. Mijn aanmelding bij de LIRA gaat vandaag op de post. Was hele goede tip van Rian.
Prima stuk. Ik ga ernaar verwijzen op mijn weblog.
Een duidelijk stuk. Pictoright ken ik als illustrator al wel maar gek genoeg hoorde ik daar tijdens mijn opleiding niets van. Dit vogelde ik later zelf uit. Maar Lira was mij nog onbekend.
Overigens hoef je voor leenrechtvergoeding niet per sé het inderdaad erg ingewikkelde aansluitingscontract met Lira te tekenen, omdat ze voor het leenrecht een zogenaamde “brengplicht” hebben. Ik heb een paar jaar geleden het contract getekend (kreeg al vanaf het begin leenrecht, toen dat nog via min. van WVC ging), maar dit bleek zoveel conflicten te geven met vertaalcontracten, dat ik het weer heb opgezegd.Inmiddels is het Lira-contract wel aangepast en staat inderdaad aangegeven dat het alleen om collectieve rechten gaat, maar ik doe het nog wel even zonder.
Dit is het doortweeten waard.
Ik krijg zelf ook leenrechtvergoeding.
Die gelukkige schrijver zal wel Francine Oomen zijn :)
Goede tip Rian, thanx
gr. liesbeth