In deze serie stel ik elke maand vijf vragen aan een illustrator met wie ik samen een of meer boeken gemaakt heb. In 2009 waren uitgeverij Gottmer en ik nog net op tijd om Leo Timmers te vragen voor een omvangrijke illustratieklus: het leeskoffertje hier is pier met zes eerste leesboekjes. Niet veel later zou Leo besluiten om voornamelijk zijn ‘eigen stuff’ gaan bedenken. En met succes! Zijn boeken worden over de hele wereld gelezen en hij sleepte al een aantal prijzen in de wacht. Ik ben een groot fan van Leo gebleven! Meer informatie over al zijn boeken vind je op www.leotimmers.com.
Van hier is pier zijn inmiddels 20.000 exemplaren verkocht. In 2011 kreeg het leeskoffertje een nieuwe uitvoering met magneetsluiting en steviger boekjes. Het koffertje werd toen ook in een speciale Hema-uitvoering uitgebracht. In 2014 verscheen de zesde druk. Heel veel kinderen hebben dus al met hier is pier leren lezen. De boekjes zijn ook los als e-boek met geluid te koop, bijvoorbeeld in iBooks.
Update 2018: in 2018 verscheen hier is pier als bundel.
Op Curaçao las ik de boekjes ooit voor aan wat oudere kinderen met een taalachterstand. Ze bleken het verhaal helemaal niet kinderachtig te vinden. De lerares sloeg zelfs op haar dijen van plezier toen ik bij deel 6 aankwam. In dit deel is Pier, nadat hij met Mier getrouwd is, nogal lui en laat hij Mier al het werk doen. ‘Precies zoals het hier gaat!’ riep ze. Gelukkig komt het goed.
INTERVIEW
Vraag 1
‘Op je elfde maakte je al een stripboekje dat ook echt werd gedrukt. Toch ben je geen illustratieve maar grafische vormgeving gaan studeren. Kun je vertellen hoe dat gegaan is?’
‘Toen ik mijn studies begon (aan de PHIKO in Hasselt, nu MAD) was er geen studierichting illustratie. Ik had vrije grafiek kunnen kiezen, maar kon ik daar wel mijn beroep van maken? Daarom koos ik voor publiciteit en grafische vormgeving. Dan kon ik na mijn studie tenminste in een reclamebureau aan de slag. Tijdens een stage in Brussel ondervond ik echter dat de reclamewereld niets voor mij was. Maar wat dan wel? Toevallig hoorde ik in die periode over Lieve Baeten, die met Nieuwsgierige Lotje furore maakte. Ze woonde ook nog eens vlakbij, in Zonhoven. Na een bezoek aan Lieve drong ineens tot me door dat ik van illustreren mijn beroep kon maken.
Via de illustrator opendeurdagen ben ik bij de Hasseltse uitgever Clavis terecht gekomen. Zij zagen wel wat in mijn werk en stuurden me naar huis met een opdracht. Plots ging er een nieuwe wereld voor me open: de wereld van de kinderboeken!
Ik had geen idee hoe ik een kinderboek moest illustreren. Toevallig (alweer!) was er in de bibliotheek van de gemeente waar ik woonde een tentoonstelling van Quentin Blake. Daar vielen de schellen van mijn ogen. Ik was helemaal weg van zijn werk. Mijn eerste boek voor Clavis was dan ook in Quentin Blake stijl.
Naarmate ik meer publiceerde voelde ik dat mijn werk eigenheid miste. Jarenlang maakte ik boeken in verschillende stijlen en met verschillende technieken, daarbij zoekend naar een eigen stem. Eigenlijk begon hier mijn opleiding pas echt. Ik bekeek veel boeken en probeerde alles uit. Zo vond ik mijn papieren leermeesters. Teveel om op te noemen! Ik faalde meer dan dat ik slaagde, maar toen ik Wie rijdt? maakte klopte alles voor het eerst. Niet alleen had dat boek een eigen smoel; ik had het ook helemaal zelf bedacht. Het werd wereldwijd vertaald in meer dan twintig talen. Voortaan zou ik vooral mijn eigen ideeën uitwerken en enkel boeken maken die ik écht wilde maken. Geen maatwerk meer.’
Vraag 2
‘De typografie van jouw boeken is vaak heel bijzonder. Verzorg je die zelf of laat je dat aan anderen over?’
‘De liefde voor typografie is me bijgebracht tijdens mijn opleiding. Het had alles te maken met de typografiedocent Luk Mestdagh. Hij had een visie en passie voor zijn vak en dat draag ik nog steeds mee. Ik vind het fijn om al in een vroeg stadium na te denken over de vorm van het boek. Meestal heb ik al een duidelijk beeld voor ogen als het boek naar de vormgever gaat en daarmee maak ik het de vormgever niet altijd makkelijk!’
Vraag 3:
‘Toen ik jouw tekeningen voor het eerst zag, dacht ik dat het foto’s waren van kleifiguren, zo gedetailleerd zagen ze eruit. Zit hier een visie over illustreren achter?’
‘Het was een zeer langzame evolutie. Als ik er nu op terugkijk, zie ik hoe het modelleren langzaam groeide. Dat is wat een eigen stijl is: je kan het niet faken. Het is dat wat je moet doen, waar je niet aan kunt ontsnappen.
Een grote visie… ik denk dat het eerder een resultaat is van een soort doorgedreven perfectionisme. Ik neig ernaar om elk aspect van mijn werk tot in de kleinste details te controleren en te vormen. Dat geldt voor de tekeningen, maar evenzeer voor het verhaal en de tekst. Steeds ben ik op zoek naar een schijnbare eenvoud, die toch gelaagd is. Daarbij onderzoek ik elke interessante piste en elimineer wat niet werkt. Ik ben vooral bang dat ik iets over het hoofd zie, bang dat ik de beste ideeën niet opmerk. Vaak sta ik ervan versteld hoezeer de meest simpele en evidente oplossingen zich pas prijsgeven na heel lang zoeken. Elk aspect van een boek wordt zo doordrongen van een duidelijke en persoonlijke visie. Alles moet onlosmakelijk met mekaar verbonden zijn. Pas dan is het af. Vandaar dat ik gemiddeld acht maanden aan een boek werk. Telkens is het een gigantisch puzzelwerk, dat in mekaar moet klikken.’
Vraag 4
‘Jouw dier- en mensfiguren hebben enorm veel uitdrukking. Toen je in hier is pier een verliefde worm tekende, was ik zeer onder de indruk van de lichaamshouding die je hiervoor bedacht. Kun je verklappen hoe je die uitdrukkingen bedenkt?’
Ik bekijk vaak dierenfoto’s, omdat ik toch clichés tracht te vermijden. Daarbij maak ik onnoemelijk veel schetsen, waarin ik werkelijk alles uitprobeer. Mijn proces is trial and error. Ik speel met houdingen, vormen, proporties, uitdrukkingen, enzovoort. Het duurt vrij lang voor ik tevreden ben over een figuur. De vorm moet strak en gestileerd zijn, met een interessant lijnenspel. De figuren moeten ook charmant zijn, grappig en vol leven.
Zo ben ik nu aan een nieuw prentenboek bezig met een varkentje als hoofdfiguur. Daar maak ik stapels schetsen voor met alle soorten neuzen, oren, benen, buiken. Niets is verworven, alles wordt telkens opnieuw in vraag gesteld.
Vraag 5
‘Ik hoorde dat je bezig bent met twee animatieseries uit voor televisie. Kun je hier iets meer over vertellen?’
‘De serie die nu in productie is heet Ziggy & the Zootram. Het is een productie van Grid in Gent en Fabrique d’ image in Luxemburg. De reeks is gebaseerd op een ruw prentenboekidee dat al een tijdje in mijn schuif lag. Alles zal gemaakt worden in 3D animatie, maar we proberen de look and feel van mijn boeken te benaderen. Ik heb alle hoofdpersonages ontworpen, maar verder bestaat mijn werk vooral uit beoordelen en becommentariëren. Zo lees ik alle scenario’s na, werk ik met de production designer en met de 3D modellers. Ik probeer hen in de juiste richting te sturen en dat is niet altijd makkelijk. Het voelt een beetje als een tanker besturen want het is een zeer groot en complex project.
Een tweede reeks wordt rond deze tijd opgestart. Het is de bewerking van Diepzeedokter Diederik. Het is interessant te zien, hoe al deze ontwikkelingen het gevolg zijn van de beslissing die ik ooit nam om mijn eigen stuff te gaan bedenken.’
OOK IN DEZE SERIE
september 2014 Vijf vragen aan illustrator Margriet van Noort
oktober 2014 Vijf vragen aan illustrator Mark Janssen
november 2014 Vijf vragen aan illustrator Tineke Meirink
december 2014 Vijf vragen aan illustrator Lars Deltrap
januari 2015 Vijf vragen aan illustrator Klaas Verplancke
