Een boekje over jezelf

In januari 2015 ben ik als Schoolschrijver begonnen een islamitische basisschool in Amsterdam. Ik geef les aan twee groepen 4 en een schakelklas groep 6. Daarnaast bezoek ik de andere klassen incidenteel en bedenk ik dingen (waarover later meer) om in de hele school meer aandacht te vragen voor boeken.

Ik kreeg de eerste dag een briefje van een meisje uit groep 6. ‘Lieve Rian Visser. Ik hoop dat u het leuk gaat hebben en geen klachten heeft. Wij zijn vreedzaam op onze school.’  Ik ben nu drie keer geweest en begin de kinderen een beetje te leren kennen. Ze zijn heel vriendelijk en aardig voor elkaar, de leerkrachten zijn gezellig en open en de conciërge is zeer behulpzaam. Ik voel me er erg thuis. Een jongen zei in de klas: ‘Voordat ik uw vraag beantwoord wil ik eerst zeggen dat ik me zeer vereerd voel dat u in onze klas bent.’ Je zou van minder gaan blozen. In de lunchpauze loop ik een tijdje op het plein en dan heb ik een schare kinderen achter me aan die vragen stellen.

Werkelijkheid en fantasie

Elke Schoolschrijver bedenkt zelf het programma dat hij of zij met de kinderen gaat doen. Ik heb besloten deze keer met het thema werkelijkheid en fantasie te gaan werken. We praten over boeken. Zo maakten we aan de hand van het eerste hoofdstuk van Meester Kikker van Paul van Loon en van Meneer Hoedjes van Koos Meinderts een lijstje met dingen die waar of niet waar zijn. Een chocoladebruine huid: dat was duidelijk niet waar vond een meisje. Dat verbaasde me, totdat ik begreep dat ze het letterlijk nam. Ik heb uitgelegd dat het beeldspraak was, omdat alleen bruin alle tinten bruin kan zijn. Dus dat het meisje in werkelijkheid donkerbruin was.

Een boekje maken over jezelf

In de eerste les stelde ik mezelf voor naar aanleiding van de vraag: ‘Als je iets over iemand wilt weten, wat voor dingen kun je dan vragen?’ Daaruit kwamen onderwerpen als: naam, leeftijd, gezin, hobby’s, sport, lievelingskleur, lievelingseten, etc. Lievelingsdingen vinden ze vreselijk belangrijk. Ik heb de kinderen een paar dingen over mezelf verteld, bijvoorbeeld dat ik kleuter net deed alsof ik kon schrijven en dat mijn moeder dan deed alsof ze het kon lezen. En ik had een kleine presentatie gemaakt, zodat ik op het digibord foto’s van mijn kinderen (als peuter/kleuter en als pubers) en mijn hobby’s kon laten zien. Mijn blote tennisbenen had ik afgeplakt met een foto van onze poes. De blote armen vond ik wel kunnen. Ik merkte dat de kinderen het leuk vinden om iets over mijn privéleven te weten en het maakte het ook makkelijker voor ze om over zichzelf te vertellen.

Ik vroeg ze om na te denken wat bijzonder was aan hen; iets wat niet iedereen heeft of wat niet iedereen heeft meegemaakt. Een meisje vond het bijzonder dat ze geen hoofddoek droeg, want die kriebelde bij haar. Een andere meisje vond het bijzonder dat ze wel een hoofddoek had. En ander meisje had de naam van een bloem. Nadat ze allemaal wel iets bijzonders wilden vertellen, gingen ze aan het werk.

Ze gingen een stukje over zichzelf schrijven, met vooral aandacht voor iets bijzonders. Zo kon ik ze meteen leren kennen. ‘Super!’ riep ik tegen een jongen die opschreef dat hij een keer bijna van een berg gevallen was. ‘Heel goed!’ Waarop hij verontwaardigd riep dat hij bijna dood gevallen was. Maar in een verhaal zijn dingen die mis gaan, juist wel goed. Er was ook een jongen die heel bijzonder is, omdat hij vaak geld vindt op straat. ‘Dan wil ik wel met jou trouwen!’ zei ik, waarop de hele klas schaterde. We hebben veel gelachen. Een meisje heeft als kleuter van drie hoog aan een balkon gehangen en is nog net op tijd gered. De bedoeling is dat kinderen zo ontdekken dat hun eigen leven ook een verhaal is. En dat verhalen in boeken ook iets met hun leven te maken kan hebben.

De kinderen kregen een huiswerkopdracht: aan hun ouders vragen of die een verhaal over hun leven van vroeger willen vertellen. Hoe ze leefden en of ze iets bijzonders hebben meegemaakt. De tweede les schreven ze hierover een verhaal. Ook hier kwamen leuke en bijzondere verhalen uit. Sommige kinderen vinden het wel moeilijk om het zo op te schrijven dat het een logisch verhaal wordt. Ook woordenschat is soms een probleem. Een vaat is geen vat. Met een verkeerd woord wordt een verhaal soms totaal onbegrijpbaar.

In de derde les kregen de kinderen een kaft en maakten ze een boekje van wat ze tot nu geschreven hadden. In groep 6 hebben de kinderen het verhaal nog een keer herschreven, naar aanleiding van de opmerkingen die ik had. Ook las ik in groep 6 een paar gedichten uit Wij zijn een bijzonder, misschien zijn wij een wonder van Ted van Lieshout.

Fantasie

We gaan nu een paar weken werken met fantasie. Ik heb niet alle lessen van tevoren bedacht, maar probeer zo goed mogelijk aan te sluiten op de klassen. Goed formuleren en de juiste woorden bedenken is nog moeilijk. Dus ik ben aan het verzinnen hoe ik ze dat zoveel mogelijk kan laten oefenen. En hoe ik ze duidelijk maak dat het belangrijk is.

Motivatie is soms nog een probleem. Dan zijn ze na 5 minuten klaar. Daarom heb ik in de derde les een hoofdstuk uit een eigen boek voorgelezen en twee versies van het manuscript laten zien. Met heel veel gekras en herschrijven en uitgelegd dat ik het verhaal soms wel tien keer herschrijf. Dat maakte indruk. Daarna zei ik: ‘Dus als ik een opdracht geef en je zegt na 5 minuten ‘Ik ben klaar, dan geloof ik je niet. Dan ben je niet klaar maar lui.’

Soms lukt het kinderen niet om te beginnen met schrijven, omdat ze niet weten wat ze moeten doen. Terwijl ik net vijf keer stap voor stap heb uitgelegd wat ze zouden kunnen doen. Dan vragen ze eindeloos ‘Juf, is dit goed?’, omdat ze bang zijn dat wat ze schrijven niet is wat ik bedoel. Ik denk dat het komt omdat ze bij mij vaak zelf mogen weten hóé ze iets doen. Ik vind alles goed, als ze maar vanuit zichzelf aan het werk gaan. Dus ik kan twee dingen doen: creativiteit inperken of de kinderen meer zelfvertrouwen geven en hun intrinsieke motivatie aanspreken. Ik probeer het laatste.

Verder wil ik bij het thema fantasie de nadruk leggen op geloofwaardigheid. Dus geen wilde zombieverhalen, maar verhalen die raken aan hun eigen leven, maar net iets spannender, leuker, grappiger. Dus daar ben ik nu over aan het nadenken.

Wordt vervolgd…

Lees ook: De schoolschrijver binnenkort op deze school