Vanaf 2004 wordt jaarlijks in april Het Prentenboek van het Jaar gekozen door een jury van bibliothecarissen. Zij kiezen uit het complete aanbod van peuterboeken van het afgelopen jaar. Het belangrijkste criterium is dat het boek, naast een goed verhaal en aantrekkelijke illustraties, voldoende aanknopingspunten biedt voor interactie met de peuters en verwerking in hun spel na het voorlezen. Het boek staat tijdens de Nationale Voorleesdagen in januari centraal in de boekhandel, de bibliotheek en op scholen en kinderdagverblijven. De Nationale Voorleesdagen bestaat sinds 2004 en is een initiatief van Stichting Lezen, georganiseerd door de Stichting CPNB (Collectieve Propaganda van het NEDERLANDSE Boek).
Alweer een buitenlands boek
Het verbaast mij dat voor Het Prentenboek van het Jaar regelmatig een buitenlands boek gekozen wordt. Dit jaar is dat Krrrr…okodil! Van Catherina Rayner, uitgeverij C. de Vries-Brouwers, vertaling Ineke Ris. Afgelopen 10 jaar is slechts tweemaal een boek van Nederlandse kinderboekenmakers uitverkozen:
2013, Nog 100 nachtjes slapen, Milja Paagman, Leopold (Nederlands)
2012, Mama kwijt, Chris Haughton, Gottmer (Iers), vertaald J.H. Gever
2011, Fiet wil rennen, Bibi Dumon Tak & Noelle Smit, Querido (Nederlands)
2010, De Wiebelbillenboogie, Guido van Genechten, Clavis (Belgisch)
2009, Anton kan toveren, Ole Könnecke, Gottmer (Duits), vertaald J.H. Gever
2008, Kleine muis zoekt een huis, Petr Horácek, Gottmer (Engels) , vertaald J.H. Gever
2007, Kleine Kangoeroe, Guido van Genechten, Clavis (Belgisch)
2006, Dat ben jij, Kiki!, Amy Hest en Jill Barton, Lemniscaat (Amerikaans), vertaald L.M. Niskos
2005, Wat nu, Olivier?, Phyllis Root en Christopher Denise, Lemniscaat (Amerikaans), vertaald L.M. Niskos
2004, Ik wil de maan, Jonathan Emmett en Vanessa Cabban, Van Goor (Engels), vertaald Annelies Jorna
Hoe kiezen de jeugdbibliothecarissen?
Update 16 mei 2013: Ik heb deze vraag voorgelegd aan Stichting Lezen en kreeg het volgende antwoord:
Het afgelopen jaar is het traject van de jurering van de prentenboek TopTien en het Prentenboek van het Jaar gewijzigd. Voorheen ging er een lijst van uitgekomen prentenboeken naar alle jeugdbibliothecarissen in Nederland, waarin ze konden stemmen op hun persoonlijke favoriete prentenboeken. Na deze stemronde werd de uitkomst voorgelegd aan een comité van vijf jeugdbibliothecarissen, die uiteindelijk het Prentenboek van het Jaar kozen. Wegens het uitblijven van voldoende respons is er dit jaar gekozen voor een andere invulling. Een jury van vijf jeugdbibliothecarissen kijkt naar het aanbod van het afgelopen jaar en beslist met elkaar welke boeken er in de TopTien en welk boek Prentenboek van het Jaar wordt. In de keuze van het Prentenboek van het Jaar hoeft de jury geen rekening te houden met of het boek een oorspronkelijk Nederlands of vertaald boek is. Het belangrijkste criterium is dat het boek, naast een goed verhaal en aantrekkelijke illustraties, voldoende aanknopingspunten biedt voor interactie met de peuters en verwerking in hun spel na het voorlezen.
Hoe deze jury gekozen wordt, wie erin zit en waarom niet voor een boek van Nederlandse oorsprong gekozen wordt, weet ik niet. Op de website van de Nationale Voorleesdagen worden de tien beste prentenboeken gepresenteerd met het kopje “voor wie kaf van koren wil scheiden”, waarmee gesuggereerd wordt dat de overige boeken als kaf beschouwd moeten worden. Persoonlijk ben ik van mening dat er veel goede Nederlandse prentenboeken verschijnen en dat we ook internationaal op dat gebied een goede naam hebben.
Over de campagne
Op de website van de CPNB staat: “Doelstelling van deze jaarlijkse campagne is het stimuleren van voorlezen aan kinderen die zelf nog niet kunnen lezen. De doelgroep zijn ouders van kinderen tussen ½ en 6 jaar. Het ‘kernkind’ is het kind van 3 jaar oud, dat een peuterspeelzaal of kinderdagverblijf bezoekt. De belangrijkste intermediairs in het aanspreken van de doelgroep zijn de Openbare Bibliotheken. Zij benaderen jaarlijks peuterspeelzalen en kinderdagverblijven om hen te informeren over de campagne. Ook groep 1 en 2 van de basisschool zijn van harte uitgenodigd om mee te doen.”
Er wordt veel geld gestoken in het promoten van Het Prentenboek van het Jaar en ik vind het jammer dat de CPNB en de Openbare Bibliotheken dit geld niet gebruiken om een Nederlandse schrijver of illustrator te promoten. De meeste ouders en leerkrachten kennen slechts een handvol Nederlandse kinderboekenmakers of zelfs dat niet eens. Ze kennen Geronimo Stilton en J.K. Rowling. Er is zoveel Nederlands talent en er zijn zo weinig prijzen. Nederlandse kranten hebben daarnaast zo weinig ruimte om kinderboeken te recenseren. Het Prentenboek van het Jaar zou een ideaal middel zijn om een Nederlandse kinderboekenmaker bij het publiek wat bekender te maken. Natuurlijk zijn Amerikanen, Britten en Duitsers trots dat hun boek Dutch Picture Book of the Year geworden is, maar ze komen heus niet naar Nederland om in bibliotheken, scholen en kinderdagverblijven hun boek te promoten in een taal die ze niet beheersen. Milja Paagman heeft zich vorig jaar wel volledig ingezet om haar boek te promoten en ik gun haar van harte de aandacht die het kreeg en de bekendheid die het haar opleverde.
Zou het daarom voor de Openbare Bibliotheken en (kinder-)boekwinkels niet ook veel aantrekkelijker zijn om voor een boek van Nederlands talent te kiezen? Een paar weken geleden organiseerden kinderboekenmakers een flashmob om een noodlijdende kinderboekwinkel in Maastricht te helpen. Ook zetten kinderboekenmakers zich met enige regelmatig in voor het behoud van openbare bibliotheken. Maar hoe zit het met de steun van de kinderboekenwinkels, vertegenwoordigd door de CPNB, en van de jeugdbibliothecarissen voor de Nederlandse kinderboekenmakers?
Update 16 mei 2013: Nu duidelijk is hoe de verkiezing in zijn werk gaat denk ik dat het fijn zou fijn als de Openbare Bibliotheken nog eens met Stichting Lezen en CPNB om de tafel gaan zitten om de criteria en selectieprocedure te bespreken.
De CPNB behartigt de belangen van de boekverkopers. Boekverkopers zijn gebaat met goede verkoop van het Prentenboek van het Jaar en vinden het fijn als een auteur of illustrator mee kan helpen promoten. Dus ook zij zullen voorstander zijn van een boek van Nederlandse oorsprong.
Goed dat je dit aan de orde stelt. Het is een heel eenvoudige oplossing om alleen oorspronkelijk Nederlandse boeken te beoordelen. Genoeg boeken die aan alle criteria voldoen. Ik vraag me steeds vaker af wie nou wiens belangen behartigt. Houden we met z’n allen de CPNB aan het werk?
Ik ben het hier ook helemaal mee eens.
Het viel me ook op hoe weinig Nederlandse en Vlaamse schrijvers en illustratoren er bij de Prentenboek Top Tien zitten….
Ik weet eigenlijk niet hoe de verhouding vertaalde / oorspronkelijk Nederlandstalige prentenboeken is. Wel interessant om het daarmee te vergelijken. Ik bedoel natuurlijk niet dat die verhouding leidend moet zijn. Het is gewoon interessant.
Helemaal mee eens!
Juist in deze tijd van crisis heeft de Nederlandse kinderboekenschrijver en -illustrator wat extra steun nodig.